ලෝකයේ පෙනහැල්ල සිදුරු වෙයි…. තවමත් අපි බලා සිටිමු.

අපි බොහෝ දෙනෙකු නිවාඩුවක් එනතුරු බලා සිටින්නේ කොහේ හෝ විනෝදගමනක් යාමටයි. ඒ විනෝද ගමන් යන බොහෝ දෙනෙකුම පාහේ සොයා යන්නේ එක්කෝ දිය ඇල්ලක්, වනාන්තරයක්, කඳුපන්තියක් හෝ එවැනි උස් බිමක්, මුහුදු වෙරලක් ආදී ස්වභාව සෞන්දර්යයෙන් අනූන පෙදෙසක් විනා, කොන්ක්‍රීට් පිරුණු නගරය නොවේ. ඒ අප සියළුම දෙනා තුළ ජීවත්වන සත්ත්‍වයාගේ අවදි වීමයි. කවුරු කෙසේ කීවත් අප තවමත් කැමැත්තක් දක්වන්නේ ස්වභාවික පරිසරය හා බද්ධව ජීවත් වීමටයි. ඉඩක් ඇති තැනක් හෝ අවම වශයෙන් නිවස තුළ හෝ ගසක් පැලයක් වවන්නේ අප පරිසරයට දක්වන ඇල්ම බැල්ම මෙපමණක් කළක් ගියත් නොවෙනස්ව පවතින නිසායි.

වනාන්තරයකට හෝ ගස් වැල් පිරි කුඩා වනරොදකට වුවත් පිවිසුන විට අපට දැනෙන්නේ සුවදායී හැඟීමක්. වනරොදෙහි වූ තෙතමනය, සෙවන, තුරුලතා අතර ජීවත්වන සතුන්ගේ කිචිබිචිය, වෙහෙස වූ මනස සුවපත් කරනවා. ඒ වගේම තුරුලතා පිරිමැද හමන පිරිසිදු වායුව, අපේ පෙනහළු පුරවනවිට, වාතයේ ඇතිවන ධන ආරෝපිත අංශු අප සිරුර සුවපත් කරනවා. මේ නිසායි අපි මෙවැනි ස්ථානයකට ගියවිට ඉතාමත් සුවදායී හැඟීමක් ඇතිවන්නේ. කුඩා වනරොදක අසිරිය එවැනි නම්, අප රට මෙන් අසූපස් ගුණයක් පමණ සුවිසල් වනාන්තරයක ඇති ගාම්භීරත්‍වය, ගුප්ත බව, මහේශාක්‍ය බව කෙසේ විස්තර කරම්ද ?

දකුණු ඇමරිකාවේ රාජ්‍යයන් නවයක් පුරා පැතිරෙන, වර්ග කිලෝමීටර 5,500,000 ක් පුරා පැතිරුණ ඇමසන් වනය ලොව ජෛව විවිධත්‍වයෙන් වැඩිම වනාන්තරය වේ. එයින් සියයට 60 ක්ම බ්‍රසීලයටයි අයත් වන අතර ලොවෙහි අන් සියළුම වනාන්තර එක්ව ගත් කළ පවා ඇමසන් වනයට වඩා කුඩා වීම ඇමසන් වනයේ මහේශාක්‍ය බව මැනවින් කියාපායි. මේ නිසාම ශාක විශේෂ 16000 කට අයත් ශාක බිලියන 390 කින් සමන්විත මේ වනාන්තරයේ වටිනාකම පිළිබඳ කිසිදු විවාදයක් අනවශ්‍යය. ලොව ජීවත් වන සත්ත්‍ව විශේෂවලින් සියයට 10 ක්, කුරුළු විශේෂවලින් සියයට 20 ක්, කෘමී විශේෂ මිලියන 2.5 ක්, ක්‍ෂීරපායි විශේෂ  සහ කුරුළු විශේෂ 2000 කට අධික සංඛ්‍යාවක් මෙන්ම ඇමසන් වනය වාසස්ථානය කරගෙන සිටින විවිධ ගෝත්‍ර දහස් ගණනක් ද මෙයින් ජීවය ලබනවා.

ඇමසන් නිවර්තන වැසි වනාන්තරය ලෝකයේ නිවර්තන කලාපීය වැසි වනාන්තර තීරුවේ ප්‍රධානතම වැසි වනාන්තරයයි. ලෝකයේ වායුගෝලීය සමතුලිතතාවය, පෘථිවියේ උෂ්ණත්‍වය යාමනය මෙන්ම ජීව විවිධත්‍වයට මූලිකවම බලපාන මෙය නිර්මාණය වී ඇත්තේ ඉයෝසීන යුගයේ  (වසර මිලියන 55-33.9 අතර කාළයේ) යැයි ගණන් බලා තිබෙනවා. මුලින් මෙය වනාන්තරයක් ලෙසින් පැවතුනත්, ලොවෙහි ඇතිවූ අධික ශීත කාලයෙන් පසුව ක්‍රමයෙන් සැවනා වනාන්තර ගති ලක්‍ෂණ ද මේ වෙත එකතු වුනා. ඩයිනෝසරයන් වඳවී යාමත් සමගම ඇමසන් වනාන්තරය විශාලව පැතිරුණු අතර දේශගුණ විපර්යාස සමග වනාන්තරයේ ශාක සංයුතිය ද වෙනස් වුනා.

ඇමසන් වනය වයෝවෘධ වනාන්තරයක් වන අතර එහි වර්ධනය සිදු වන්නේ ඉතා සෙමින්, එසේම දීර්ඝ කාලයක් පසින් පෝෂක ලබා ගැනීම නිසාත් එහි පසෙහි වූ සමහර පෝෂක වර්ග ක්‍ෂය වී යාමක් දකින්නට පුළුවන්. මේ නිසාම ලෝකයේ සමබරතාවය මනාවට ඔප්පු කරමින් ඇමසන් වනයට අවශ්‍ය පෝෂණයෙන් 56% ක්ම, විශේෂයෙන්ම වනාන්තරයෙන් ඉවත් වන පොස්ෆරස් 100% ක්ම ලබා දීමට සැතපුම් 2600 ක් නැගෙනහිරින් පිහිටි සහරා කාන්තාරය ඉදිරිපත් වී තිබෙනවා. සහරා කාන්තාරයේ වූ දූවිලි අංශු අහසට එක් වී සුලං ධාරා හරහා අත්ලාන්තික් සාගරය තරණය කර අවසානයේ ඇමසන් වනාන්තරයට පතිතවන බව සොයාගෙන තිබෙනවා. එය චන්ද්‍රිකා ඡායාරූප වලින් ගණනය කර ඇති පරිදි සෑම වසරකම දූවිලි ටොන් මිලියන 182 ක් මෙසේ හුවමාරු වන අතර ඉන් ටොන් මිලියන 28 ක් ඇමසන් වනාන්තරය පෝෂණය කරමින් ඒ වෙත පතිත වන අතර ඉතිරිය අත්ලාන්තික් සාගරය, කැරිබියන් දූපත් ඒ අවට මුහුද පෝෂණය කරනවා. ඒ බව රසායනික සහ ද්‍රව්‍යමය සංයුතිය මනිනු ලබන පරීක්‍ෂණවලින් පවා තහවුරු කරගෙන තිබෙනවා. ඒ අනුව ලෝකයේ සමබරතාවය එය විසින්ම ඇතිකරගෙන ඇත්තේ එසේයි.

මෙසේ වසර මිලියන ගණනාවක් ලෝකයේ සමබරතාවය රැකගනිමින් අනේකවිධ සත්ත්‍ව විශේෂවලට සෙවණ සහ ජීවය ලබාදෙමින් සෙත සලසන ඇමසන් වනය මිනිසාගේ ආත්මාර්ථකාමීත්‍වය නිසාම දිනෙන් දින ලෝකයෙන් සමුගනිමින් පවතිනවා. විශේෂයෙන්ම දැව සඳහා වනාන්තරය එළි කිරීම නිසා දැනටමත් ඇමසන් වනයෙන් සියයට 20 ක් අහිමිව ගොස් තිබෙනවා. වසරකට වර්ග සැතපුම් 20,000 ක් අහිමි වන ඇමසන් වනයෙන් කපා ඉවත් කරන මහා වෘක්‍ෂයන් සංඛ්‍යාව බිලියන 7 ක් පමණ වනවා.  එනම් ලෝක ජනගහනයට වඩා තරමක් කුඩා ප්‍රමාණයක්. මෙසේ වන විනාශය සිදු වන්නේ 1960 න් පසු ඇමසන් නිම්නයේ ඛණිජ තෙල් සොයාගැනීමත් සමගයි. ඉන්පසු ලොව විශාලතම ඛණිජ තෙල් ගවේශක සමාගම්, කෙමෙන් කෙමෙන් වනය තුළට පිවිසෙන්නට වුනා. 1991 සිට 2000 දක්වා කාළය තුළ පමණක් වන විනාශය වර්ග සැතපුම් ලක්‍ෂ හයකට ආසන්නයි. විශේෂයෙන්ම ගව පාලනයට ඉඩ සලසමින් කිරිපට්ටි හිමියන් වනය ගිණිතබමින් වනය තණ බිමක් බවට පරිවර්තනය කිරීමේ උත්සාහය නිසා  සහ සෝයා බෝංචි වගාව සිදුකිරීමට අවශ්‍ය භූමිය සකසා ගැනීමට ඇමසන් වනය විනාශ කරමින් සිටිනවා. ලෝකයේ දෙවන විශාලතම සෝයා බෝංචි නිෂ්පාදකයා වන්නේ බ්‍රසීලයයි. නමුත් මෑතකදී කළ පර්යේෂණයකට අනුව ඇමසන් විනාශය නිසා සෝයා වගාවට ස්වභාවිකව ලැබෙන වැස්ස අඩු වී තිබෙන අතර ඵලදාව වර්ධනය වීමක් සිදු වී නැහැ.

ඇමසන් වනයේ හෝ වෙනත් වනාන්තරයක ලැව්ගිණි ඇතිවීම ස්වභාවිකයි. නමුත් ඇමසන් වැනි නිවර්තන වැසි වනාන්තරයක මෙපමණ කාළයක් දැවෙන, විශාල වපසරියක් පුරා විහිදී පැතිරෙන ගින්නක් අස්වාභාවික බවයි පරිසර විශේෂඥයින්ගේ මතය. මේ ගින්න අද ඊයේ ඇතිවූවක් නොවෙයි. ඇමසන් වනයේ ගිණි ගැනීම් පටන් ගත්තේ 2019 වසරේ ජනවාරි මාසයේ පමණ, නමුත් එය නිසි පාලනයකට යොමු කිරීමේ දේශපාලනික අපොහොසත්භාවය සහ බ්‍රසීල ජනාධිපති Jair Bolsonaro ගේ පරිසර හිතකාමී නොවන ප්‍රතිපත්ති නිසා මේ ගින්න පාලනය කළ නොහැකි තත්ත්‍වයට පත් වී ඇති බව පරිසර විද්‍යාඥයින්ගේ මතයයි. මේ වනවිට බ්‍රසීලය තුළ විවිධ ප්‍රමාණයන්හි ලැව්ගිණි 80,000 ක් වෙන් වෙන්ව පැතිරෙමින් පවතිනවා. ඉන් අඩක්ම ඇමසන් වනයේ ඇතුලත සිදු වනවා. එය ගිය වසරට වඩා 83% ක වැඩිවීමක්.

ඇමසන් වනාන්තරයේ ඇති ශාක ප්‍රමාණය මගින් ලෝකයට අවශ්‍ය ඔක්සිජන් ප්‍රමාණයෙන් සියයට 20 ක් ලබා දෙන බවට මතයක් තිබෙනවා. එය සත්‍ය වශයෙන්ම ලොව ඇති කාබන් ඩයොක්සයිඩ් විශාල ප්‍රමාණයක් ශක්තිය වශයෙන් තිර කිරීමක් සිදු වන අතර කාබන් සංචිතය යාමනයට සිදු කරන ඉමහත් පිටිවහලක්. මේ නිසයි ඇමසන් වනාන්තරය ලෝකයේ පෙනහළු ලෙසින් නම් දරා සිටින්නේ…නමුත්, මේ වනවිට මේ ඔක්සිජන් නිකුත් කිරීම නැවතී, වන දහනය නිසා පිටවන කාබන් ඩයොක්සයිඩ් සහ කාබන් මොනොක්සයිඩ් වායුගෝලයට නිරන්තරයෙන් එකතු වෙමින් පවතිනවා. ඇමසන් වනයේ පිහිටි ස්වභාවික සදාහරිත තෙත් ස්වභාවය නිසාම එය නිරායාසයෙන් ගිණි ගැනීමට ප්‍රතිරෝධයක් දක්වයි. නමුත් දැන් දැන් සැවනා තත්ත්‍වය වර්ධනය වීම නිසාත්, සෝයා වගාව සහ ගව පාලනය වෙනුවෙන් සිදු කරන ගිණිතැබීම් පාලනයකින් තොරව සිදුවීම නිසාත් මේ ගිණිගැනීම දැන් ව්‍යසන තත්ත්‍වයකට පත් වී ඇති බව පැහැදිලියි.

මෙසේ ඇමසන් වනය ගිණි ගැනීම දකුණු ඇමරිකාවට පමණක් බලපාන සංසිද්ධියක් විය හැකි බවට කිසිවකුට තර්ක කළ නොහැක්කේ, මුළු ලෝකයම එකම වායුගෝලයකින්, ජලගෝලයකින් ආවරණය වී ඇති නිසායි. එයින් වායුගෝලයට මුදාහැරෙන කාබන් ඩයොක්සයිඩ් සහ කාබන් මොනොක්සයිඩ් ඉහළ වායුගෝලයට මුසු වී දැන් දැන් වර්ෂාව මගින් පොළව මතුපිටට වැටෙමින් පවතින අතර, එය පහළ වායුගෝලයට ද එක් වී හමාරයි. චන්‍ද්‍රිකා ඡායාරූප මගින් සනාථ වන කාබන් දූවිලි වලාව මුළු බ්‍රසීලයත්, ආජන්ටිනාව සහ වෙනත් රටවල් කරා ද පැතිරෙමින් පවතිනවා. මෙය ලෝක වායුගෝලයට මුසුවන්නට සුවිසල් කාලයක් ගත වන්නේ නැහැ. මෙසේ පාලනයකින් තොරව ඇමසන් විනාශය සිදු වුවහොත් තවත් වසර විස්සකින් ඇමසන් වනාන්තරය අපට අහිමි වීමේ අවදානමක් ඇති බවට පරිසර විශේෂඥයින් අනාවැකි  පළකර තිබෙනවා.

මෙසේ පරිසරයට එකතුවන කාබන් ඩයොක්සයිඩ් සහ මොනොක්සයිඩ් ක්‍ෂණිකව ඉන් ඉවත් නොවන නිසා සමහරවිට සුළු ප්‍රමාණයක කාබන් ඩයොක්සයිඩ් සංයුතියේ ඉහළ යාමක් බලාපොරොත්තු විය හැකියි. එසේම මෙම ගින්න නිසා ඉහළ වායුගෝලයට යන කාබන් අංශු ඇන්ටාක්ටිකාවේ අයිස් තට්ටු මතට පතිත වීම නිසා එමගින් පරාවර්තනය වන ආලෝක ප්‍රමාණය අඩුවී අයිස් තට්ටු උණුසුම්වීම පවා සිදුවිය හැක. මේ නිසා ඇන්ටාක්ටිකාවේ අයිස් දියවීම ද සීඝ්‍රවීමේ අවදානමක් පවතී, දැනටමත් ලෝකයේ සමුද්‍ර ජලමට්ටම මිලිමීටර දශම ගණනකින් ඉහළට යමින් පවතින අතර, මේ දියවීම වේගවත් වුවහොත් නැවතිය නොහැකි චක්‍රයක් බවට මෙය පත්විය හැකියි. දැනටමත් බටහිර ඇන්ටාක්ටික් අයිස් තට්ටුව මානව ක්‍රියාකාරකම් නිසා දියවෙමින් පවතින බවට සාක්‍ෂි මගින් තහවුරු වී තිබෙනවා.

වැසි වනාන්තර ගිණිගැනීම ස්වභාවික මෙන්ම ඒවා නැවත වර්ධනය ද ස්වභාවික ය. සාමාන්‍යයෙන් වැඩුනු පැරණි වනාන්තරයක තිර කරන කාබන් ප්‍රමාණයට වඩා විශාල ප්‍රමාණයක් නව, වැඩෙමින් පවතින වනාන්තරයක තිර වනවා. ඒ ශාක වර්ධනයට අවශ්‍ය ශක්තිය, අමුද්‍රව්‍ය ඉක්මනින් තිර කිරීම නිසා. සමහරවිට මේ තත්ත්‍වය නිසා මේ වැඩි වූ කාබන් ප්‍රමාණය ඉක්මනින්ම වායුගෝලයෙන් අවශෝෂණය වී ඇමසන් වනාන්තරය නැවතත් කාබන් තිර කිරීමේ බැංකුවක් බවට පත් විය හැකියි. නමුත් වසරකට සිදුවන වන විනාශය යම් තරමකට හෝ නවතාලිය හැකි නම් මෙහි ආචරණ වැඩියෙන් ලබාගත හැකියි. කෙසේ නමුත්, අප සිදු කළ පරිසර විනාශයෙන් සහ දැනටමත් සිදු කරමින් පවතින විනාශයන් නිසා වනාන්තර ප්‍රමාණය අඩුවීම, කාබන් ඩයොක්සයිඩ් ප්‍රතිශතය ඉහළ යාම, ග්ලැසියර දියවීම, මුහුදු මට්ටම ඉහළ යාම, දැඩි ස්වභාවික විපත්, ආහාර හිඟයක්, ජල හිඟයක් ඇති වීම ආදිය විෂමාකාර චක්‍රයක් මෙන් අපටම බලපෑම් කරනු ඇත. පරිසරයට අනුවර්තනය විය හැකි වුවත්, මේ සිදුවන වෙනස්වීම් වලට අනුගත නොවිය හැකි සතුන් සදහටම පරිසරයෙන් තුරන් වී අන්තර්ජාලය බිත්තියක එල්ලී සිටින සතුන් පිරිසක් පමණක් වනු ඇත.

අපි… කුමක් කරමුද ?

ALCHEMIST ACADEMY

AWAIT FOR MORE INFORMATION…… !

සුපිරි මිනිසුන් තැනීමේ චීන වෑයම සඵල වේද ?

අප බොහෝ දෙනෙකු කුඩා කාළයේ කිසියම් කාළයක සුපිරි වීරයෙකු වීමට සිහින මවන්නට ඇති. ඈත අතීතයේ අපේ අම්මලා තාත්තලා, සීයලා ආච්චිලාට වීරයන් වූයේ සැබෑ ලොව ජීවත් වූ ගොංගාලේගොඩ බණ්ඩා, වීර පුරන් අප්පු, මද්දුම බණ්ඩාර, වැනි දේශප්‍රේමීන්ද – වලිසිංහ හරිස්චන්‍ද්‍ර, ශ්‍රීමත් අනගාරික ධර්මපාල, එස් මහින්ද හිමි වැනි දේශමාමක වීරයන්ද වූවත්, නව පරපුරට වීරයන් වන්නේ සුපර්මෑන්, බැට් මෑන්, අයන්මෑන්, ෆ්ලෑෂ්, බෙන් ටෙන් වැනි කල්පිත වීරවරයන් ය. තාක්‍ෂණය නිසා ඔවුන්ට ලැබෙන අතථ්‍ය පරිකල්පනය (Virtual Imagination) නිසා ඔවුන් සැබෑ ලෝකයෙන් ඔබ්බෙහි වූ අසාමාන්‍ය දෑ පිළිබඳ සිහින මැවීමට පුරුදු වී සිටිති. සිහින මැවීම සහ පරිකල්පනය දරුවන්ට ඔබින සහ අවශ්‍ය කරුණකි. එමගින් ඔවුන්ගේ මොළය වෙනත් මානයන් කරා ක්‍රියාකාරී වේ. මේ සිහින මවන දරුවන් අනාගතයේ ඇදහිය නොහැකි විශ්මයජනක සොයාගැනීම් සිදු කරනු ඇත. STEM අධ්‍යාපන ක්‍රියාකාරකම් වලින් කරන්නේද මේ සමෝධානිත ඉගැන්වීම් ක්‍රම මගින් දරුවන්ගේ පරිකල්පනය නව මානයකට ගෙන යාමයි. එසේ සිහින මැවූවන් විසින් වර්තමාන ලෝකයේ කරන සොයාගැනීම් ද විශ්මය දනවනසුළු නිර්මාණ වේ.

මේ අතර කෘත්‍රිම බුද්ධිය භාවිතා කරමින් සැකසුනු නවතම ස්වයංක්‍රීය රොබෝවරිය වන Sophia, ස්වයංව ධාවනය වන මෝටර් රථ, සත්ත්‍ව ක්ලෝනීකරණය, නැනෝතාක්‍ෂණික යෙදවුම් වැනි අනේකවිධ නිර්මාණ දිනපතා නව ලෝකයේ නව මානයන් ඇතිකරමින් මිනිසා තාක්‍ෂණිකව ඉදිරියට ගෙන යයි. මේ නිර්මාණ අතර මිනිසා අමරණීය කිරීම, HIV, ඇල්ශයිමර්, පිළිකාව වැනි රෝගවලට නිට්ටාවට බෙහෙතක් සොයා ගැනීම වැනි වෛද්‍ය විද්‍යාත්මකව මිනිස් ජීවිත වෙනස් කරවන පර්යේෂණවල ජයග්‍රහණයන් නිරන්තර අපට අසන්නට ලැබේ.. අවාසනාවකට ලංකාවේ අසන්නට ලැබෙන්නේ අතිශය ප්‍රාථමික කිසිදු ප්‍රගමනයකට දායක නොවන දේශපාලනික සහ සමාජයීය තොරතුරු පමණකි.

දැන් දැන් වෛද්‍ය විද්‍යාව, ජීව රසායනික විද්‍යාව වැනි අනෙක් අංශ වලින් මෙන්ම, ජීව ඉංජිනේරු විද්‍යා තාක්‍ෂණය අතරින් ද ඉදිරියට ගමන් කරමින් ලෝකයේ ඉතා දියුණු සහ නවීනතම නිර්මාණයන් කරමින් පවතී. 1996 දී බිහිකළ ලෝකයේ ප්‍රථම ක්ලෝණීකරණය කළ ක්‍ෂිරපායි සත්ත්‍වයා වූ ඩොලී නම් බැටළුවාගේ පටන් ජීව ඉංජිනේරු විද්‍යාව මේ වනවිට සෑහෙන දුරකට ගමන් කර ඇත. මිනිසා මානව ජිනෝමය වෙනස් කරන්නට පටන් ගත්තේ අද-ඊයේ නොවේ. මීට වසර දහස් ගණනකට පෙර, එඬේර යුගයේ පටන් මිනිසා විසින් තමන්ගේ සත්ත්‍ව රංචුවක වූ තෝරාගත් සතුන් මගින් සිදු කළ වරණාත්මක අභිජනනය (Selective Breeding) මගින් තමන්ට අවශ්‍ය, හොඳ තත්ත්‍වයේ හෝ නිරෝගී හොඳින් වැඩුනු, වඩා වැඩි කිරි, මස් ආදිය ලබා ගැනීමට කටයුතු කළා. මේ උපයොගීතාවය මගින් වසර දහස් ගණනක් තිස්සේ පරම්පරා ගණනාවක් ඔවුන් තමන්ට අවශ්‍ය අන්දමේ සතුන් සහ ශාක අභිජනනය කර ගත්තා. එයට නව නැම්මක් ඩොලී ජනිත කිරීම මගින් ලබා ගත්තත්, එහි ඇති සංකීර්ණත්‍වය නිසාම, අපේක්‍ෂා කළ අන්දමේ සාර්ථකත්‍වයක් ක්ලෝනීකරණය මගින් ලබා ගැනීමට මෑතක් වනතුරුම ජාන ඉංජිනේරු විද්‍යාව සමත් වූයේ නැහැ.  නමුත්, 1970 ගණන්වල සිට කරළියට පැමිණි ජාන වෙනස් කර ජීවීන්ගේ ගතිලක්‍ෂණ වෙනස් කිරීම (Genetic Modifications) මගින් ජාන සහසංයෝජනය කර රෝගවලට ප්‍රතිරෝධක බැක්ටීරියා නිපදවීම සිදු වීමත් සමග ජාන ඉංජිනේරු විද්‍යාව නව මාවතකට පිවිසියා.

1976 දී හර්බට් බෝයර් සහ රොබට් ස්වොන්සන් විසින් ලොව ප්‍රථම ජාන ඉංජිනේරු ආයතනය ලෙස ජෙනෙන්ටෙක් (Genentech) ආරම්භ කර, ඉන් වසරකට පසුව E.coli බැක්ටීරියා තුළ මිනිස් ප්‍රෝටීන් (Somatostatin) නිෂ්පාදනය කළා. ජෙනෙන්ටෙක් ජානමය වශයෙන් නිර්මාණය කළ මානව ඉන්සියුලින් නිෂ්පාදනය නිවේදනය කළේ 1978 දී. මෙය ජාන ඉංජිනේරු විද්‍යාවේ මෙන්ම වෛද්‍ය විද්‍යාවේද වැදගත් සංධිස්ථානයක් වුනා. 1974 දී රුඩොල්ෆ් ජේනිෂ්ච් විසින් ලොව ප්‍රථම ජාන වෙනස් කළ මීයෙකු “නිෂ්පාදනය” කළා.

සෑම ජීවියෙකුගේම පාහේ ජානමය තොරතුරු සම්ප්‍රේෂණය කරන්නාවු DNA සහ ජාන කොටස් කපා වෙනත් ජාන සමග බද්ධ කර තමන්ට අභිමත ලක්‍ෂණ ඇති ශාක සහ සතුන් ලබා ගැනීම දැන් ඉතා දියුණු සහ ජනප්‍රිය තාක්‍ෂණයක් බවට පත් වී තිබෙනවා.

මේ නිසා පලිබෝධකයන්ට ඔරොත්තු දෙන, වැඩි පෝෂණ ගුණයක් ඇති, විවිධ වර්ණවලින් යුත්, සහ විශාලත්‍වයෙන් වැඩි එළවලු – පළතුරු මෙන්ම සතුන් ද නිපදවා ගැනීමට අප සමත් වී තිබෙනවා. සතුන් සහ ශාක මෙසේ සකස් කළ හැකිනම්, මිනිසුන් ජානමය වශයෙන් වෙනස්කර ඔවුන්ගේ විවිධ දුබලතා මග හරවා ගැනීම සහ නව දක්‍ෂතා ඔප්නැංවීම කළ නොහැක්කක්ද යන්න සෑම ජාන විද්‍යාඥයෙකුගේම සිතෙහි ඇති වූ ප්‍රශ්නයක්. නමුත්, එය වඩා සංකීරණ වන්නේ මානව සදාචාරාත්මක ප්‍රශ්න රාශියක් සහ අප නොසිතන අන්දමේ ප්‍රතිඵල එයින් අත්විය හැකි නිසා.

සතුන්ගේ සහ මානව ජිනෝමය සිතියම්ගත කර තිබුණත්, ඒ ඒ ජාන තනිව ක්‍රියා කරන්නේද? නැතහොත් ජාන අන්තර් සම්බන්ධතා මගින් මානව සහ සත්ත්‍ව ක්‍රියාකාරකම්, ගති ලක්‍ෂණ පාලනය වෙන්නේද යන සංකීර්ණ ප්‍රශ්නයට තවමත් උත්තර ලැබී නැහැ.

CRISPR (Clustered Regularly Interspaced Short Palindromic Repeats) නමින් හැඳින්වෙන්නේ බැක්ටීරියා ප්‍රෝකැරියෝටික ජීවීන්ගේ ජීනෝමයන් තුළ පවතින එක්තරා DNA කොටසක්. මෙම කොටස් බැක්ටීරියාවන්ට ආසාදනය වූ වෛරස් වලින් කැඩී ගිය DNA කොටස් වලින් ව්‍යුත්පන්න වී ඇති අතර ඉන් පසුව ඇතිවන ආසාදනයන් මේ හා සමාන DNA වලින් හඳුනා ගැනීමට හා විනාශ කිරීමට භාවිතා වේ. මෙය බැක්ටීරියාවල ආරක්‍ෂණ උපක්‍රමයක්.

CAS9 (CRISPR-associated protein 9) යනු මේ CRISPR කොටස් හඳුනාගෙන ඒ කොටස් කපා ගන්නනට භාවිතා කරන එන්සයිමයක්. මේ තාක්‍ෂණ දෙක එකට එකතු කිරීම CRISPR-Cas9 ලෙසින් හඳුන්වනවා. මෙමගින් ජීවීන් තුළ ජාන සංස්කරණය කිරීම කළ හැකි වනවා. දැන් මෙය ජාන ඉංජිනේරු විද්‍යාවේ බහුලව භාවිතා වන උපක්‍රමයක්. මේ මගින් මානව සෛලවල සමහර ජාන ක්‍රියාත්මක කිරීමටත්, තවත් සමහර ජාන අක්‍රීය කිරීමටත් යොදා ගන්නවා. මේ මගින් සමහර සුව කළ නොහැකි ලෙඩරෝග පාලනය කිරීමට හැකිවන බව විද්‍යාඥයන් විශ්වාස කරනවා. දැනටමත්, ජාන වෙනස් කිරීම භාවිතයෙන් වැඩිපුර ජෛව ඉන්ධන ප්‍රමාණයක් ලබා දෙන බෝග වර්ග සැකසීම, රෝග සම්ප්‍රේෂණය කළ නොහැකි මදුරුවන් වැනි දෑ තනා අවසානයි. මෙය ඉදිරියේදී ඩෙංගු, මැලේරියා වැනි රෝග මර්ධනයට යොදාගත හැකි වනවා.

මේ පර්යේෂණ සාර්ථක කරගැනීම අතින් අන් රටවලට වඩා චීනය ඉදිරියෙන් සිටිනවා. දැනටමත් චීනය ක්ලෝනීකරණය මගින් බොහෝ ඉදිරියට ගොස් අවසන්. මෑතකදී සිදු වූ නවතම සොයාගැනීම වන්නේ එකළ බීජිං නුවර පොලීසියේ සේවය කළ මිනීමැරුම් අපරාධ අනාවරණය කර ගැනීමේ සුවිශේෂී දක්‍ෂතාවයක් තිබූ පොලිස් බල්ලන් අතර ශර්ලොක් හෝම්ස් නම් අන්වර්ථ නාමයෙන් හැඳින්වුනු  Huahuangma නම් බැල්ලගේ  ක්ලෝන මගින් එම දක්‍ෂතාවයම ඇති සර්ව සම පොලිස් බල්ලන් කණ්ඩායමක් තනාගැනීමයි. ඇගේ පළමු ක්ලෝනය වන Kunxun සිය පූර්වතමයා සමග 99.9% ක DNA සැසඳීමක් ඇති බවත්, දැනටමත් සම වයසේ අන් බල්ලන්ට වඩා බොහෝ ඉදිරියෙන් සිටින බවත් පරීක්‍ෂණ වලින් සනාථ කර තිබෙනවා. මෙමගින් වසර පහක් තුළ බල්ලකු පුහුණු කිරීමට වැයවන ඇමරිකානු ඩොලර් 66000 ක මුදල ඉතිරි කර ගැනීමටත් පොලිස් දෙපාර්තමේන්තුවට මෙවැනි බල්ලන් හමුදාවක්ම තනා ගැනීමටත් ඔවුන් අදහස් කරනවා.  බල්ලන්ට මෙසේ පර්යේෂණ කරද්දී ඔවුන් මානව පර්යේෂණයන් මගින් ද ඉතා ඉදිරියට ගොස් තිබෙනවා.

ඒ අතරම චීනය මෑතකදී කළ එක් හපන්කමක් වන්නේ මිනිසකු ක්ලෝනීකරණය කිරීමයි. මෙය කෙතරම් සදාචාරාත්මකදැයි ප්‍රශ්නයක් පැන නැඟුනත්, ඔවුන් කෘත්‍රිමව නිර්මාණය කළ දරුවන් (Designer Babies) තැනීමට දැන් දැන් කටයුතු කරමින් පවතිනවා. මෙහිදී ක්ලෝනීකරණයට අමතරව CRISPR-Cas9 භාවිතා කර ජාන තමන්ට අවශ්‍ය පරිදි සංස්කරණය කිරීමටත් ඔවුන් සිදු කරනවා. චීනයේ Southern University of Science and Technology in Shenzhen විශ්ව විද්‍යාලයේ He Jiankui නම් විද්‍යාඥයා විසින් කළල 22 ක සිදු කළ DNA වෙනස්කම් මගින් කළල දෙකක් සාර්ථකව වර්ධනය වන බවට පසුගිය වසරේ අනාවරණය කළා. මෙය සදාචාරාත්මකව විද්‍යා ක්‍ෂෙත්‍රයේ විශාල කම්පනයක් ඇති කළ අතර පසුව ඔහු සේවයෙන් පහ කිරීමටත් කටයුතු සිදු වුනා. එහිදී ඔහු උත්සාහ දරා ඇත්තේ HIV වෛරසයට සෛල වලට ඇතුළුවීමට උපයෝගී වන ප්‍රෝටීන සහිත මාර්ගය විවෘත කරන CCR5 නම් ජානය අක්‍රිය කිරීම මගින් HIV රෝගයට ඔරොත්තු දෙන දරුවකු නිෂ්පාදනය කිරීමයි.

මෙහිදී සිදු කර ඇත්තේ  පියාගේ ශුක්‍ර තරලයෙන් තනි ශුක්‍රාණුවක් වෙන්කරගෙන මවගේ ඩිම්බයකට කෘත්‍රිමව ඇතුළු කර, කෘත්‍රිම සිංචනයක් සිදු කිරීමයි. ඉන් පසුව CRISPR-Cas9 ජාන සංස්කරණය සිදු කර එයින් ඇතිවන කළලය දින තුනත් පහත් අතර එම ජාන සංස්කරණය වී ඇතිදැයි පරීක්‍ෂා කර ඇත. ජාන සංස්කරණය වූ කළල 16 කින් 11ක් තෝරාගෙන දෙක බැගින් මව්වරුන්ගේ ගර්භාෂ තුළ තැන්පත් කර ඇත.  ඉන් වර්ධනය වූ දරුවන් දෙදෙනකු වන Lulu සහ Nana උපත ලබා ඇත්තේ 2018 නොවැම්බර් 25 වන දිනයි..

මේ ආකාරයෙන්ම CCR5 ජානය අක්‍රීය කළ මීයන් HIV ආසාදන වලට ඔරොත්තු දෙන බවට සනාථ වී ඇති අතර ඊට වඩා පුදුමාකාර සොයාගැනීමක් ඉන් ලැබී තිබේ. එනම් ඒ මීයන් අන් මීයන්ට වඩා බුද්ධි මට්ටමින් ඉහළ බවයි. මේ සම්බන්ධයෙන් පර්යේෂණ කරන වෙනත් පර්යේෂකයින් ද මීට පෙර වෙනත් ජාන 140 ක් විවිධ අවස්ථාවල වෙනස් කරමින් මීයන්ගේ බුද්ධි මට්ටම ඉහළ දැමීමේ උත්සාහයන් දරා ඇති නමුත්, දැනෙන මට්ටමේ සාර්ථකත්‍වයක් ලබා ඇත්තේ CCR5 ජානය අක්‍රිය කිරීම නිසා බව දැන් සනාථ වී ඇත.

මේ නිසා HIV ආසාදන වැලකීමට අමතරව දැන් ඒ ජානය අක්‍රිය කිරීම නිසා ලැබෙන දරුවන් අසාමාන්‍ය බුද්ධි වර්ධනයකට හිමිකම් කීමටද හැකියාවක් ඇත. මේ දරුවන් තවමත් ඉතා කුඩා නිසා ඔවුන් අන් දරුවන් හා සැසඳීමට තවමත් කල්වේලා මද බවයි ඔවුන්ගේ හැඟීම. නමුත්, නුදුරු අනාගතයේදීම Lulu  සහ Nana අන් දරුවන්ට වඩා බුද්ධියෙන් වැඩි වේ දැයි සොයාගන්නට ලැබෙනු ඇති.

ඔවුන්ගේ වර්ධනයත් සමගම මේ ජාන අක්‍රීය කිරීම මගින් ඔවුනට වෙනත් අතුරු පළ ලැබී ඇතිදැයි ද යන්න සොයා ගන්නටද විද්‍යාඥයින්ට හැකි වනු ඇති. ඔවුන් HIV ආසාදනයන්ට ප්‍රතිරෝධී ද, වෙනත් රෝගකාරක වලට සංවේදීද යන්න සහ ශාරීරිකමය මානසිකමය වශයෙන් වෙනස් ද යන්න ද හඳුනාගැනීමට හැකි වනු ඇත.

මීට පෙර සුපිරි මිනිසකු නිර්මාණය කිරීමේ තරඟයේදී විද්‍යාඥයින්ගේ වෑයම වී ඇත්තේ වැඩුනු මිනිසුන්ගේ සිරුරු වලට නිර්මාණය කළ ලෝහමය අවයව සවි කර Bionic මිනිසකු නිර්මාණය කිරීමයි. එහිදී ඔහුගේ/ඇයගේ ශරීර ශක්තිය සහ දරාගැනීම වැනි බාහිර දැනෙන සහ පෙනෙන ගතිගුණ වෙනස් කළ හැකි අතර, නැවත නැවතත් ඒ අවයව හෝ ශරීර කොටස් ප්‍රතිස්ථාපනය කළ හැක. නමුත් එය බාහිරව ඒ පුද්ගලයා රොබෝවරයෙකු මෙන් දිස්වන අස්වාභාවික ගතියක් පෙන්නුම් කරයි. එසේම අභ්‍යන්තර අවයව ගතහොත් ඒවා කිසියම් මොහොතක ප්‍රතික්‍ෂේප වීමේ සම්භාවිතාවය ද වැඩිය. නමුත්, ජාන වෙනස් කිරීමෙන් තනනු ලබන සුපිරි මිනිසා, ස්වභාවික සහ කිසිවකුට පැහැදිලිව වෙන් කර හඳුනාගත නොහැකි කෙනෙකු වනු ඇත. එසේ වුවත්, ඒ පුද්ගලයාගේ මානසික ස්වභාවයන් ජාන වෙනස් කිරීම නිසා කෙසේ වෙනස් වේදැයි කිසිවකුට පුරෝකථනය කළ නොහැක.

කෙසේ නමුත්, ස්වභාවයෙන් පරිණාමය වූ මිනිසා ස්වභාවය විසින් සකසා ඇත්තේ එයට හොඳටම සරිලන ආකාරයටයි. මෙය වෙනස් කිරීමට යාමෙන්  ලෝකයේ ආගමික පදනමට මරු පහරක් වන අතරම, සදාචාරාත්මකව ද ප්‍රශ්නයක් වන්නේ ඔවුන් එම පර්යේෂණ ක්‍රම භාවිතයෙන් අධික ශක්තියක් ඇති, කිසිදු හැඟීමක් නැති රොබෝවරු මෙන් කාර්මික හමුදාවන්, යුධ මානසිකත්‍වයෙන් අනූන මිනිසුන්, කිසිදා නොදුටු ආකාරයේ සතුන් ආදිය “නිෂ්පාදනය” කිරීමට ඇති හැකියාව නිසායි. දැනටමත් විද්‍යාගාරවල විවිධ සතුන්ගේ මස් කොටස් පමණක් නිෂ්පාදනය කිරීම පර්යේෂණ මට්ටමින් සිදු කෙරෙනවා.

මේ පර්යේෂණ මෙතැනින් නොනැවතී සුපිරි බුද්ධියක් මෙන්ම සුපිරි ශාරීරික ශක්තීන් ඇති, අසාමාන්‍ය හැකියාවන් ඇති, X-Men ආකාරයේ මිනිසුන් සමූහයක් ඉදිරියේදී ඇති නොවන්නේ යැයි කිසිවෙකුට අනුමානයක් කළ නොහැක. එසේ නමුත් අපේ  රටේ මිනිසුන්ට දැනට  තිබෙන බුද්ධිය වත් පාලනයට සිහියක්, හැකියාවක් තවමත් නැති නිසා අප දැන්ම ඒ ගැන බිය විය යුතු නැත. නමුත්, හැඩරුව හැසිරීම, කාර්යක්‍ෂමතාවය එකසේ ඇති එකම විදියේ චීන මිනිසුන් සමූහයක් ගැන නම්… ලොවම ප්‍රවේශම්විය යුතු කාළය එළඹෙමින් පවතී.

නොපෙරුණු සඳ එළිය සමග එන මරණයේ පණිවුඩය…

මිනිසා දැන් භාවිත කරන බොහෝ දෑ සොයා ගත්තේ මානව ශිෂ්ඨාචාරයේ මූලික අවධියේදී මය. සතුන්ගෙන් හෝ පරිසර උවදුරුවලින් සම ආරක්‍ෂා කර ගන්නට කොළ අතු අඳින්නේද, ඉන් පසු සත්ත්‍ව සමින් කළ ඇඳුම්, රෙදි පිළි දක්වා විකාශය වූයේ ද මිනිස් අවශ්‍යතා පරිපූර්ණ කර ගැනීමට දැරූ වෙහෙස නිසා මය. මිනිසාගේ මූලික අවශ්‍යතා සම්පූර්ණ වූ පසු මානවයා අවතීර්ණ වූයේ ජීවිතය පහසු කරන දෑ සහ තමන්ගේ බලය-තේජවන්ත භාවය තහවුරු කිරීම ප්‍රදර්ශනය කිරීම ආදී දේ සපයා ගැනීමේ ක්‍රියාවලියටයි. ඒ නිසාම කාර්මික විප්ලවය හරහා විවිධ යන්ත්‍ර සූත්‍ර නිපදවීම, ඛණිජ තෙල් සොයා ගැනීම සහ භාවිතය, ඒ හරහා මෝටර් රථ, ගුවන් යානා, ආදිය නිපදවීම සහ බලය තහවුරු කර ගැනීමට අවි ආයුධ නිෂ්පාදනය සිදු විය. හතරවන කාර්මික විප්ලවය සහ තාක්‍ෂණය දියුණු වීම හරහා දැන් දැන් සිදු වන්නේ මානව සබඳතා වලින් තොරවම සිය කටයුතු සිදු කර ගැනීම, සියල්ල ඉතා ඉක්මනින් ඉටු කරමින් මානව කාර්යක්‍ෂමතාවය, ඵලදායීතාවය උපරිම කිරීම, අඩු පිරිවැයකින් වැඩි ලාභ ඉපයීමේ ක්‍රම සොයා ගැනීමයි.

මේ හා සමගාමීව මිනිසා විනෝදාස්වාදය සඳහා ද කළ නිපැයුම් කාලයෙන් කාලයට වෙනස් වූවා. වෙහෙස නිවා ගැනීමට ගසක කඳකට තට්ටු කරමින් තනුවක් මිමිණූ ආදි මිනිසා, සංගීත භාණ්ඩ විවිධාකාරයෙන් නිපදවා, එය සංධ්වනියක් බවට පත් කළා. ඉනුදු නොනැවතී දැන් ස්වයංක්‍රීයව සංගීතය නිර්මාණය කරන කෘත්‍රිම බුද්ධිය සහිත රොබෝ සංගීත අධ්‍යක්‍ෂකවරු පවා නිපදවී අවසන්.. සංගීතය හෝ වෙනයම් කලා නිර්මාණයක් විඳීම ද කාලයත් සමග වෙනස් වෙමින් පවතිනවා.

මානව ශිෂ්ඨාචාරය එසේ කෙතරම් ඉදිරියට ගියත්, සමහර ප්‍රාථමික දෑ ඒ ආකාරයෙන්ම විකාශය නොවී තිබීමත් අපූරුයි. මිනිස් හැඟීම් සහ ඒවාට දක්වන ප්‍රතිචාර තවමත් ප්‍රාථමිකයි. එදා වූ ඒ ගෝත්‍රික සමාජමය ගති ලක්‍ෂණ තවමත් ඕනෑම සමාජයක දැකිය හැකි අතර, රටෙහි වූ අධ්‍යාපනික සහ අධ්‍යාත්මික නැඹුරුව අනුව එම ගෝත්‍රික ගති ලක්‍ෂණ වෙනස් වනවා. සමීක්‍ෂණ අනුව රටක සාමකාමීත්‍වය ආගමික නැඹුරුවට ප්‍රතිලෝමව සමානුපාතික වීම මේ ගෝත්‍රික මානසිකත්‍වයේ අරුමය හොඳින් කියාපානවා. අධ්‍යාපනය කෙතරම් දියුණු වුනත්, රටක සාමූහික සිතුම් පැතුම් නැමියාව අනුව රටක දියුණුව රඳා පවතිනවා. අපේ රට ඊට හොඳම උදාහරණයක්.

මේ ගෝත්‍රික සමාජමය ගති ලක්‍ෂණ හා සමගාමීව තවත් වෙනස් නොවූ දෙයක් නම් මිනිසා සිය මනස තාවකාලිකව ලිහිල් කර ගැනීමේ සරළ ක්‍රමය වන මත්පැන් සහ මත්ද්‍රව්‍යවල විකාශයයි. සරළව කිවහොත් මත්පැන් යනු එතිල් මධ්‍යසාරය මිශ්‍ර වූ ජලයයි. නමුත්, කාලයාගේ ඇවීමෙන් මේ සරළ ද්‍රාවණය විවිධාකාර නවෝත්පාදන හරහා දියුණු වී විවිධාකාර වෙළඳ නාම, වටිනාකම් එකතු වෙමින් පරිණාමය වී තිබෙනවා.

එදා සතුන් පසුපස දඩයමේ ගිය මානවයා තිබහට ගසක වූ බෙනයකින් පානය කළ පළතුරු හෝ වෙනත් යමක් පැසුණ ජලයෙන් මත් වූ පසු, එම ආශ්වාදය නැවත නැවතත් ලබා ගැනීමට කළ උත්සාහයක ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන් මත්පැන් සොයාගන්නට ඇති නමුත්, එය ක්‍රමාණුකූලව ආසවනය කර එහි වූ ඵලදායීතාවය වැඩි කිරීමේ මූලික කටයුත්ත සිදු වී ඇත්තේ ක්‍රිස්තුපූර්ව දෙවන ශතවර්ශයේ බැබිලෝනියාව සහ මෙසපොතේමියාව ආශ්‍රිතවයි. එසේ ඇරඹුණු මත්පැන් පෙරීම සහ භාවිතය දැන් දැන් රජයයන්ගේ අනුග්‍රහය ලබමින්, රටකට බදු ආදායම වශයෙන් අපමණ අගයක් එකතු කරමින් සුවිසල් ව්‍යාපාරයන් සේ බැබලෙන අතර, මිනිසා ද සිය වින්දනීය අවශ්‍යතා වෙනුවෙන් මඳපමණට හෝ බිම වැටෙනතුරු පානයට තමන්ට දැරිය හැකි ප්‍රමාණයේ විවිධාකාර මට්ටම්වල මත්පැන් වර්ග පානයට පුරුදු වී සිටිනවා.

නමුත්, සෑම රටකම සෑම සමාජයකම පවතින ක්‍රමයට අභියෝග කරන විවිධාකාර නව නිර්මාණකරුවන් නිසාම, තම තමන් විසින්ම මේ වින්දනීය අවශ්‍යතා සපුරා ගැනීමටත්, සරළ නිෂ්පාදන කටයුත්තකින් මහා පරිමාණව ලාභ ලැබිය හැකි ව්‍යාපාරයක් නිසාත්, නීති විරෝධීව මත්පැන් නිෂ්පාදනයට සහ වෙළඳාමට යොමු වී සිටින අතර, තත්ත්‍වයට වඩා මිල පිළිබඳ සැළකිලිමත්වන සමහරුන්, මේ නීති විරෝධී මත්පැන් භාවිතයට හුරු වී සිටිනවා. මේ නීති විරෝධී මත්පැන් නිෂ්පාදනයේදී තත්ත්‍ව පරීක්‍ෂණයක් හෝ නිසි නිෂ්පාදන යාමනයක් සිදු නොවීම නිසා එයට විවිධාකාර දෑ එක් වන අතර, මත්පැන්වල ඇති එතනෝල් වලට අමතරව ද්‍රවණයේ ඇති මේ සමහර සංයෝග  මිනිසාට මාරාන්තික වනවා. මෑතකදී මීරිගම බාඳුරාගොඩ ප්‍රදේශයේ හය දෙනෙකුට මරු කැඳවූයේ මේ නීති විරෝධී මත්පැන් වල වූ මාරාන්තික බව නොසළකා නිෂ්පාදනය සහ භාවිතය නිසා.

අප රටේ පමණක් නොව, මුළු ලෝකය පුරාම නීති විරෝධී මත්පැන් නිෂ්පාදනය වෙනවා. එය හුදෙක් ලාභ ලැබීමට සමහරු කළත්, තවත් සමහරු විනෝදාංශයක් ලෙස ද කරන අවස්ථා නැතුවා නොවේ. බොහෝ රටවල නිවසේදීම වයින් සහ බියර් වැනි ස්ප්‍රීතු නොවන නොපෙරන මත්පැන් වර්ග සකසා ගැනීමේ හැකියාම සිය රටවැසියන්ට ලබා දී තිබෙන අතර, ස්ප්‍රීතු නිෂ්පාදනය සඳහා සුවිශේෂී බලපත්‍ර අවශ්‍ය වන අතර, ඒ සඳහා අධිකව බදු ගෙවිය යුතුයි. නමුත්, සමහර පුද්ගලයින් මේ නිසා කැලෑ මධ්‍යයේ හෝ සුවිශේෂීව සැකසූ නිවෙස්වල රහසිගතව විවිධාකාර පරිමාණයෙන් මේ ස්ප්‍රීතු නිෂ්පාදනය කරන අතර ඒ සඳහා සමහරවිට දේශපාලනික, නීතිමය අනුග්‍රහය පවා ලැබෙමින් පවතිනවා. දැන් දැන් සියල්ලම දේශපාලනීකරණය වී ඇති නිසා සරළව කැළයක් මධ්‍යයේ කුඩා පරිමාණව නිෂ්පාදනය වන නීතිවිරෝධී මත්පැන් නිෂ්පාදනාගාර අභාවයට යමින් මහා පරිමාණ නිෂ්පාදනාගාර පැවැත්ම තහවුරු කර ගනිමින් පවතිනවා.

මේ නීති විරෝධී මත්පැන් වලට විවිධ රටවල විවිධාකාර නම් භාවිත කරන අතර, වඩාත් ප්‍රචලිත ඉංග්‍රීසි භාවිතය වන්නේ Moonshine නොහොත් “සඳඑළිය” යන්නයි. එය එසේ වන්නට ඇත්තේ අමෙරිකාවේ නීති විරෝධී මත්පැන් පෙරීම රාත්‍රී කාලයේදී සිදුවීමත්, එයින් නිෂ්පාදන වන අවර්ණ ස්ප්‍රීතු ඉතා පැහැදිලි ද්‍රාවණයක් වීමත් නිසා විය හැකියි.

නීත්‍යානුකූල මත්පැන් නිෂ්පාදනයකදී එය ක්‍රමාණුකූලව නිසි තත්ත්‍ව පරීක්‍ෂණවලට භාජනය කරමින් සහ ප්‍රශස්ත අමුද්‍රව්‍ය භාවිත කරමින් නිෂ්පාදනය කරනු ලබන්නේ එය භාවිත කරන්නන්ට මෙන්ම සිය වෙළඳ නාමය ද වෙළඳ පොලේ ඉහලින් තබා ගැනීමේ අභිප්‍රාය මතයි. මේ ස්ප්‍රීතු නිෂ්පාදනය වෙනම කලාවක් මෙන්ම වෙනම රසායන විද්‍යාවක් ද වනවා. භාවිතයට ගන්නා අමුද්‍රව්‍ය මත මෙන්ම ජලය ලබා ගන්නා ජල මූලාශ්‍ර මත ද මේ ස්ප්‍රීතු වල රසය, සුවඳ ආදිය වෙනස් වන නිසා නිෂ්පාදකයින් සිය පාරිභෝගික ප්‍රජාව වෙනුවෙන් ඒ සියල්ලම ශතවර්ශ ගණනාවක් තිස්සේ නොවෙනස්ව පවත්වාගෙන යනවා. ස්කොට්ලන්තයේ නිපදවන සමහර විස්කි වර්ගවලට ජලය ලබා ගන්නේ පීට් නිධියක් අසළින් ගලා යන දිය පහරකින්. මේ නිසා එම විස්කි වර්ගය  මස් පිලිස්සූ සුවඳකින් යුක්තයි, එසේ වුවත්, එය රසෙහි කිසිදු වෙනසක් නොමැතිව සකසා තිබෙනවා. මේ එක් උදාහරණයක් පමණයි.

 

බොහෝවිට ස්ප්‍රීතු වර්ග නිශ්පාදනය කරන්නේ පැසවන ලද ධාන්‍ය පැසවීමෙන් ලැබෙන මද්‍යසාර මුසු ජලය ආසවනය කිරීමෙන්. මේ ආසවනයෙන් ලැබෙන ඵලය වන්නේ සියයට අනූවට වැඩි ප්‍රතිශතයක් ඇති එතිල් මද්‍යසාරය සහ ඒ හා සමාන තාපාංකයක් ඇති ඇල්ඩිහයිඩ් වර්ග, කීටෝන සහ ද්‍රවණයේ මෙතිල් මද්‍යසාරය ඇතිනම් එය ද මේ හා එකතු වනවා. බොහෝ මත්පැන් වර්ගවල මෙතිල් මද්‍යසාරය ඉතාමත් කුඩා ප්‍රමාණ වලින් අඩංගු වනවා. මහා පරිමාණව නීත්‍යානුකූලව සිදු කරන නිෂ්පාදනයේදී මෙම එකතු වන මද්‍යසාර සුවිසල් ලී ලේගර තුළ බහා වසර ගණන් පදම් කරනවා. මේවා වැට් යනුවෙන් හඳුන්වන අතර මේ වැට් වර්ග විවිධ ලීවලින් සකසා තිබෙනවා. වැඩි වශයෙන්ම ඕක් නොහොත් දේවදාර ලීවලින් සකසන මේවා තුළ වසර ගණනක් මද්‍යසාර බහා තිබෙන විට එහි වූ අනවශ්‍ය සංයෝග මේ ලී වලට උරා ගන්නා අතර, දේවදාර ලීයේ වූ සුවඳකාරක සහ රසකාරක සංයෝග මේ මද්‍යසාරයට එකතු වනවා. නිසි වසර ගණන සම්පූර්ණ වූ පසු තවත් රසකාරක සහ සුවඳකාරක එකතු කර විවිධ වෙළඳ නාම වලින් පාරිභෝගිකයා වෙන ලැබෙන මේ මත්පැන් අධික මිල ගණන් වලට අලෙවි වන්නේ එහි වූ සුවිශේෂීත්‍වය වසර සිය ගණනක් නොවෙනස්ව පවත්වාගෙන යන නිසා.  එසේම ඒ ඒ මත්පැන් වර්ග වලට හුරු වූ පාරිභෝගිකයන් එහි වෙනස් කම්, සියල්ල සියුම්ව හඳුනාගෙන සිටින නිසා ඒ ඒ වෙළඳනාමයන්ට ඇති ඇල්ම නොවෙනස්ව පවතිනවා.

ලංකාවේ කෙසේ වෙතත්, ලෝකයේ බොහෝ රටවල මත්පැන් පානය කලාවක් සහ සංස්කෘතියක් වන අතර එය උත්සව අවස්ථාවක, මිතුරු මිතුරියන් හා සතුටු සාමීචියක යෙදීමේදී හෝ යමක් සැමරීමේදී භාවිත කරන අතර බොහෝ අවස්ථාවල සුළු ප්‍රමාණයකින් සෑහීමකට පත් වනවා. නමුත්, අවාසනාවකට ලංකාවේ මත්පැන් පානය කිරීමට කිසිදු හේතුවක් අනවශ්‍ය අතර, මරණයකදී, මගුලකදී, බණකදී, දානයකදී, මෙන්ම අවශ්‍ය ඕනෑම විටෙක මත්පැන් පානය කිරීමට අවශ්‍ය හේතුවක් හදා ගැනීමට ද ලාංකිකයා අති දක්‍ෂ වනවා. එපමණක් නොවෙයි සාදය අවසන බෝතලයේ පතුල දැකීමට අවශ්‍ය වන නිසා බොහෝ විට පදම වරදිනවා. මෙය ලාංකිකයා ලෝකයේ කුමන රටක ජීවත් වුවත්, එක සේ සිදුවන දෙයක්…..

 

ලංකාවේ සුළු පරිමාණව මත්පැන් පෙරන්නේ කැළයක වැනි විවෘත ස්ථානයක වන අතර මෙහි අමුද්‍රව්‍ය වන්නේ බොහෝ විට සීනි සහ යීස්ට් වේ. තොග මිලට ලබා ගන්නා ඉතාම බාල තත්ත්‍වයේ සීනි වන අතර පැසවිමට ලබා ගන්නේ කර්මාන්ත ශාලාවකින් ඉවත ලන බැරල් තුල යීස්ට් පදමට දමා දින කිහිපයක් පැසවීම කරන අතර මේ පැසවීම සිදුවන විට නිකුත් වෙන ගෝඩා සුවඳ/ගන්ධයට ඇදී එන කටුස්සන්, ලේනුන්, හූනන් ආදී මෙකි නොකී සියළුම සත්ත්‍වමය ප්‍රෝටීන ද මේ ගෝඩා බැරලයට එකතු වීම සිදු වේ.. මේ බැරල්වල සමහරවිට විවිධාකාර විෂ රසායන ද්‍රව්‍ය ගබඩා කර තිබිය හැකි අතර, ඒවා නිසි පිරිසිදු කිරීමකින් තොරව කසිප්පු නිෂ්පාදනයට යොදාගත් විට ඒ රසායන ද්‍රව්‍ය මද්‍යසාර හා මුසු වීම සිදු වේ. ඒ අතරම තත්ත්‍වය උසස් කර පදමට වැදීම සඳහා සමහරුන් යූරියා වැනි ද්‍රව්‍ය ද එකතු කරන බවට ද මත පවතී. ඒ අතර කුණුවන පළතුරු, වරකා, ආදී සීනි අඩංගු විය හැකි සෑම මල ජරාවක්ම මේ වෙතට එකතු කිරීමට කසිප්පු නිෂ්පාදකයා වග බලා ගන්නේ සිය ලාභය උපරිම කර ගැනීමට ය.

මෙසේ පැසෙන ගෝඩා බැරලය, රසායන විද්‍යාවේ මූලික උපක්‍රම භාවිත කරමින් බැරලයට සවි කළ තඹ බටයක් කොයිල් එකක් සේ සකසා, ජල මාර්ගයක් හරහා යැවීමෙන් ආසවනයට අවශ්‍ය යටිතල පහසුකම් සපයාගෙන අවසන එකතු වන මෙතිල්, එතිල් මද්‍යසාර, ඇසිටැල්ඩිහයිඩ්, ඇසිටෝන් වැනි මෙකී නොකී සියළුම දෑ භාජනයකට එකතු කර ගන්නා කසිප්පු රසායන‍ඥයා, සිය ලාභය අනුව ජලය මිශ්‍ර කර සිය පාරිභෝගිකයාට පොලිතීන් බෑග් එකකට සපයන්නේ එය ඉතාමත් ලාභදායී සහ පහසුම ක්‍රමය නිසාය.

මේ ක්‍රමයට ලබා ගන්නා මත්පැන් කිසිදු විටක පිරිසිදුකරණයකට හෝ පදම් වීමකට භාජනය නොකරන නිසා කිසිදු රසායනික සංයෝගයක් වෙන් නොවී සියල්ල පාරිභෝගිකයාට ලබා ගැනීම දෙපාර්ශවයටම සිදුවන වාසියකි. නමුත්, මෙහි භයානක අතුරු ප්‍රතිඵල වන්නේ එතිල් මද්‍යසාරය සමග මෙතිල් මද්‍යසාරය මිශ්‍රව පැවතීමයි. මේ මෙතිල් මද්‍යසාරය අතිශයෙන්ම භයානක වන්නේ එය අක්මාවේදී ෆෝමික් අම්ලය බවට පරිවර්තනය වී එය දෘශ්‍ය ස්නායුව කෙරෙහි දැඩි බලපෑම් ක්‍ෂණයකින් ඇති කරන නිසායි. මේ නිසා මෙතිල් මද්‍යසාරය විෂ වන බොහෝ දෙනාගේ මූළික රෝග ලක්‍ෂණයක් වන්නේ දෑස් නොපෙනී යාමයි. සාමාන්‍යයෙන් පිරිසිදු මෙතිල් මද්‍යසාරය මිලි ලීටර දහයක් ශරීරගත වුවහොත් ඕනෑම පුද්ගලයෙකු සදාකාලික අන්ධභාවයට පත්වීමට පුළුවන්. මිලිලීටර 15 ක් යනු කෙනෙකු මරණයට පත් කළ හැකි ප්‍රමාණයකි.

මෙතිල් මද්‍යසාරය වැරදී හෝ කෙනෙකුට පෙවුන හොත් කළ යුතු එකම දෙය වන්නේ එතිල් මද්‍යසාරය පෙවීමයි. නමුත් කිසියම් පුද්ගලයෙක් ඒ වනවිටත් මත්පැනින් මත් වී ඇතිනම්, එය එසේ කළ යුතු නැහැ. මද්‍යසාර නොගත් කෙනෙකුට මෙතිල් මද්‍යසාර විෂවීමක් සිදු වූයේ නම් සාමාන්‍යයෙන් වොඩ්කා වැනි ස්ප්‍රීතු මිලි ලීටර 50 ක් පමණ පෙවීමෙන්  එහි ආචරණ පාලනය කරගත හැකියි. එහිදී සිදු වන්නේ අපේ අක්මාවේ මද්‍යසාර කඩා බිඳ දමන ඇල්කොහොල් ඩිහයිඩ්‍රජනේස් නම් එන්සයිමය වෙත පැමිණෙන මෙතිල් මද්‍යසාර අණු වලකා, ඒ වෙනුවට එතිල් මද්‍යසාර අණු ආදේශ වීමයි. මේ නිසා මෙතිල් මද්‍යසාරය ෆෝමික් අම්ලය බවට පරිවර්තනය වීම වැලකී, වෙනත් ආකාරයකින් මෙතිල් මද්‍යසාරය බිඳ වැටෙනවා.

ඕනෑම කෙනෙකුට කළ හැකි හොඳම දෙය වන්නේ හැකි තරම් මත්පැනින් වැලකී සිටීමයි. එසේ කළ විට මුදලත්, තමන්ගේ සෞඛ්‍යයත් ඉතිරි වනවා පමණක් නොවෙයි අනවශ්‍ය කරදර වලට ද පැටලීමෙන් වැලකෙනවා. කෙනෙකුට මත්පැන් බීමට අත්‍යවශ්‍ය නම්, දන්නා තැනකින්, දන්නා වෙළඳ නාමයක් යටතේ ඇති යමක් පානය, නොදන්නා දෑ පානය කර සදාකාලික අන්ධභාවයට හෝ ක්‍ෂණික මරණය ලඟා ගර ගැනීමට වඩා යහපත් වනවා.