ලෝකයේ පෙනහැල්ල සිදුරු වෙයි…. තවමත් අපි බලා සිටිමු.

අපි බොහෝ දෙනෙකු නිවාඩුවක් එනතුරු බලා සිටින්නේ කොහේ හෝ විනෝදගමනක් යාමටයි. ඒ විනෝද ගමන් යන බොහෝ දෙනෙකුම පාහේ සොයා යන්නේ එක්කෝ දිය ඇල්ලක්, වනාන්තරයක්, කඳුපන්තියක් හෝ එවැනි උස් බිමක්, මුහුදු වෙරලක් ආදී ස්වභාව සෞන්දර්යයෙන් අනූන පෙදෙසක් විනා, කොන්ක්‍රීට් පිරුණු නගරය නොවේ. ඒ අප සියළුම දෙනා තුළ ජීවත්වන සත්ත්‍වයාගේ අවදි වීමයි. කවුරු කෙසේ කීවත් අප තවමත් කැමැත්තක් දක්වන්නේ ස්වභාවික පරිසරය හා බද්ධව ජීවත් වීමටයි. ඉඩක් ඇති තැනක් හෝ අවම වශයෙන් නිවස තුළ හෝ ගසක් පැලයක් වවන්නේ අප පරිසරයට දක්වන ඇල්ම බැල්ම මෙපමණක් කළක් ගියත් නොවෙනස්ව පවතින නිසායි.

වනාන්තරයකට හෝ ගස් වැල් පිරි කුඩා වනරොදකට වුවත් පිවිසුන විට අපට දැනෙන්නේ සුවදායී හැඟීමක්. වනරොදෙහි වූ තෙතමනය, සෙවන, තුරුලතා අතර ජීවත්වන සතුන්ගේ කිචිබිචිය, වෙහෙස වූ මනස සුවපත් කරනවා. ඒ වගේම තුරුලතා පිරිමැද හමන පිරිසිදු වායුව, අපේ පෙනහළු පුරවනවිට, වාතයේ ඇතිවන ධන ආරෝපිත අංශු අප සිරුර සුවපත් කරනවා. මේ නිසායි අපි මෙවැනි ස්ථානයකට ගියවිට ඉතාමත් සුවදායී හැඟීමක් ඇතිවන්නේ. කුඩා වනරොදක අසිරිය එවැනි නම්, අප රට මෙන් අසූපස් ගුණයක් පමණ සුවිසල් වනාන්තරයක ඇති ගාම්භීරත්‍වය, ගුප්ත බව, මහේශාක්‍ය බව කෙසේ විස්තර කරම්ද ?

දකුණු ඇමරිකාවේ රාජ්‍යයන් නවයක් පුරා පැතිරෙන, වර්ග කිලෝමීටර 5,500,000 ක් පුරා පැතිරුණ ඇමසන් වනය ලොව ජෛව විවිධත්‍වයෙන් වැඩිම වනාන්තරය වේ. එයින් සියයට 60 ක්ම බ්‍රසීලයටයි අයත් වන අතර ලොවෙහි අන් සියළුම වනාන්තර එක්ව ගත් කළ පවා ඇමසන් වනයට වඩා කුඩා වීම ඇමසන් වනයේ මහේශාක්‍ය බව මැනවින් කියාපායි. මේ නිසාම ශාක විශේෂ 16000 කට අයත් ශාක බිලියන 390 කින් සමන්විත මේ වනාන්තරයේ වටිනාකම පිළිබඳ කිසිදු විවාදයක් අනවශ්‍යය. ලොව ජීවත් වන සත්ත්‍ව විශේෂවලින් සියයට 10 ක්, කුරුළු විශේෂවලින් සියයට 20 ක්, කෘමී විශේෂ මිලියන 2.5 ක්, ක්‍ෂීරපායි විශේෂ  සහ කුරුළු විශේෂ 2000 කට අධික සංඛ්‍යාවක් මෙන්ම ඇමසන් වනය වාසස්ථානය කරගෙන සිටින විවිධ ගෝත්‍ර දහස් ගණනක් ද මෙයින් ජීවය ලබනවා.

ඇමසන් නිවර්තන වැසි වනාන්තරය ලෝකයේ නිවර්තන කලාපීය වැසි වනාන්තර තීරුවේ ප්‍රධානතම වැසි වනාන්තරයයි. ලෝකයේ වායුගෝලීය සමතුලිතතාවය, පෘථිවියේ උෂ්ණත්‍වය යාමනය මෙන්ම ජීව විවිධත්‍වයට මූලිකවම බලපාන මෙය නිර්මාණය වී ඇත්තේ ඉයෝසීන යුගයේ  (වසර මිලියන 55-33.9 අතර කාළයේ) යැයි ගණන් බලා තිබෙනවා. මුලින් මෙය වනාන්තරයක් ලෙසින් පැවතුනත්, ලොවෙහි ඇතිවූ අධික ශීත කාලයෙන් පසුව ක්‍රමයෙන් සැවනා වනාන්තර ගති ලක්‍ෂණ ද මේ වෙත එකතු වුනා. ඩයිනෝසරයන් වඳවී යාමත් සමගම ඇමසන් වනාන්තරය විශාලව පැතිරුණු අතර දේශගුණ විපර්යාස සමග වනාන්තරයේ ශාක සංයුතිය ද වෙනස් වුනා.

ඇමසන් වනය වයෝවෘධ වනාන්තරයක් වන අතර එහි වර්ධනය සිදු වන්නේ ඉතා සෙමින්, එසේම දීර්ඝ කාලයක් පසින් පෝෂක ලබා ගැනීම නිසාත් එහි පසෙහි වූ සමහර පෝෂක වර්ග ක්‍ෂය වී යාමක් දකින්නට පුළුවන්. මේ නිසාම ලෝකයේ සමබරතාවය මනාවට ඔප්පු කරමින් ඇමසන් වනයට අවශ්‍ය පෝෂණයෙන් 56% ක්ම, විශේෂයෙන්ම වනාන්තරයෙන් ඉවත් වන පොස්ෆරස් 100% ක්ම ලබා දීමට සැතපුම් 2600 ක් නැගෙනහිරින් පිහිටි සහරා කාන්තාරය ඉදිරිපත් වී තිබෙනවා. සහරා කාන්තාරයේ වූ දූවිලි අංශු අහසට එක් වී සුලං ධාරා හරහා අත්ලාන්තික් සාගරය තරණය කර අවසානයේ ඇමසන් වනාන්තරයට පතිතවන බව සොයාගෙන තිබෙනවා. එය චන්ද්‍රිකා ඡායාරූප වලින් ගණනය කර ඇති පරිදි සෑම වසරකම දූවිලි ටොන් මිලියන 182 ක් මෙසේ හුවමාරු වන අතර ඉන් ටොන් මිලියන 28 ක් ඇමසන් වනාන්තරය පෝෂණය කරමින් ඒ වෙත පතිත වන අතර ඉතිරිය අත්ලාන්තික් සාගරය, කැරිබියන් දූපත් ඒ අවට මුහුද පෝෂණය කරනවා. ඒ බව රසායනික සහ ද්‍රව්‍යමය සංයුතිය මනිනු ලබන පරීක්‍ෂණවලින් පවා තහවුරු කරගෙන තිබෙනවා. ඒ අනුව ලෝකයේ සමබරතාවය එය විසින්ම ඇතිකරගෙන ඇත්තේ එසේයි.

මෙසේ වසර මිලියන ගණනාවක් ලෝකයේ සමබරතාවය රැකගනිමින් අනේකවිධ සත්ත්‍ව විශේෂවලට සෙවණ සහ ජීවය ලබාදෙමින් සෙත සලසන ඇමසන් වනය මිනිසාගේ ආත්මාර්ථකාමීත්‍වය නිසාම දිනෙන් දින ලෝකයෙන් සමුගනිමින් පවතිනවා. විශේෂයෙන්ම දැව සඳහා වනාන්තරය එළි කිරීම නිසා දැනටමත් ඇමසන් වනයෙන් සියයට 20 ක් අහිමිව ගොස් තිබෙනවා. වසරකට වර්ග සැතපුම් 20,000 ක් අහිමි වන ඇමසන් වනයෙන් කපා ඉවත් කරන මහා වෘක්‍ෂයන් සංඛ්‍යාව බිලියන 7 ක් පමණ වනවා.  එනම් ලෝක ජනගහනයට වඩා තරමක් කුඩා ප්‍රමාණයක්. මෙසේ වන විනාශය සිදු වන්නේ 1960 න් පසු ඇමසන් නිම්නයේ ඛණිජ තෙල් සොයාගැනීමත් සමගයි. ඉන්පසු ලොව විශාලතම ඛණිජ තෙල් ගවේශක සමාගම්, කෙමෙන් කෙමෙන් වනය තුළට පිවිසෙන්නට වුනා. 1991 සිට 2000 දක්වා කාළය තුළ පමණක් වන විනාශය වර්ග සැතපුම් ලක්‍ෂ හයකට ආසන්නයි. විශේෂයෙන්ම ගව පාලනයට ඉඩ සලසමින් කිරිපට්ටි හිමියන් වනය ගිණිතබමින් වනය තණ බිමක් බවට පරිවර්තනය කිරීමේ උත්සාහය නිසා  සහ සෝයා බෝංචි වගාව සිදුකිරීමට අවශ්‍ය භූමිය සකසා ගැනීමට ඇමසන් වනය විනාශ කරමින් සිටිනවා. ලෝකයේ දෙවන විශාලතම සෝයා බෝංචි නිෂ්පාදකයා වන්නේ බ්‍රසීලයයි. නමුත් මෑතකදී කළ පර්යේෂණයකට අනුව ඇමසන් විනාශය නිසා සෝයා වගාවට ස්වභාවිකව ලැබෙන වැස්ස අඩු වී තිබෙන අතර ඵලදාව වර්ධනය වීමක් සිදු වී නැහැ.

ඇමසන් වනයේ හෝ වෙනත් වනාන්තරයක ලැව්ගිණි ඇතිවීම ස්වභාවිකයි. නමුත් ඇමසන් වැනි නිවර්තන වැසි වනාන්තරයක මෙපමණ කාළයක් දැවෙන, විශාල වපසරියක් පුරා විහිදී පැතිරෙන ගින්නක් අස්වාභාවික බවයි පරිසර විශේෂඥයින්ගේ මතය. මේ ගින්න අද ඊයේ ඇතිවූවක් නොවෙයි. ඇමසන් වනයේ ගිණි ගැනීම් පටන් ගත්තේ 2019 වසරේ ජනවාරි මාසයේ පමණ, නමුත් එය නිසි පාලනයකට යොමු කිරීමේ දේශපාලනික අපොහොසත්භාවය සහ බ්‍රසීල ජනාධිපති Jair Bolsonaro ගේ පරිසර හිතකාමී නොවන ප්‍රතිපත්ති නිසා මේ ගින්න පාලනය කළ නොහැකි තත්ත්‍වයට පත් වී ඇති බව පරිසර විද්‍යාඥයින්ගේ මතයයි. මේ වනවිට බ්‍රසීලය තුළ විවිධ ප්‍රමාණයන්හි ලැව්ගිණි 80,000 ක් වෙන් වෙන්ව පැතිරෙමින් පවතිනවා. ඉන් අඩක්ම ඇමසන් වනයේ ඇතුලත සිදු වනවා. එය ගිය වසරට වඩා 83% ක වැඩිවීමක්.

ඇමසන් වනාන්තරයේ ඇති ශාක ප්‍රමාණය මගින් ලෝකයට අවශ්‍ය ඔක්සිජන් ප්‍රමාණයෙන් සියයට 20 ක් ලබා දෙන බවට මතයක් තිබෙනවා. එය සත්‍ය වශයෙන්ම ලොව ඇති කාබන් ඩයොක්සයිඩ් විශාල ප්‍රමාණයක් ශක්තිය වශයෙන් තිර කිරීමක් සිදු වන අතර කාබන් සංචිතය යාමනයට සිදු කරන ඉමහත් පිටිවහලක්. මේ නිසයි ඇමසන් වනාන්තරය ලෝකයේ පෙනහළු ලෙසින් නම් දරා සිටින්නේ…නමුත්, මේ වනවිට මේ ඔක්සිජන් නිකුත් කිරීම නැවතී, වන දහනය නිසා පිටවන කාබන් ඩයොක්සයිඩ් සහ කාබන් මොනොක්සයිඩ් වායුගෝලයට නිරන්තරයෙන් එකතු වෙමින් පවතිනවා. ඇමසන් වනයේ පිහිටි ස්වභාවික සදාහරිත තෙත් ස්වභාවය නිසාම එය නිරායාසයෙන් ගිණි ගැනීමට ප්‍රතිරෝධයක් දක්වයි. නමුත් දැන් දැන් සැවනා තත්ත්‍වය වර්ධනය වීම නිසාත්, සෝයා වගාව සහ ගව පාලනය වෙනුවෙන් සිදු කරන ගිණිතැබීම් පාලනයකින් තොරව සිදුවීම නිසාත් මේ ගිණිගැනීම දැන් ව්‍යසන තත්ත්‍වයකට පත් වී ඇති බව පැහැදිලියි.

මෙසේ ඇමසන් වනය ගිණි ගැනීම දකුණු ඇමරිකාවට පමණක් බලපාන සංසිද්ධියක් විය හැකි බවට කිසිවකුට තර්ක කළ නොහැක්කේ, මුළු ලෝකයම එකම වායුගෝලයකින්, ජලගෝලයකින් ආවරණය වී ඇති නිසායි. එයින් වායුගෝලයට මුදාහැරෙන කාබන් ඩයොක්සයිඩ් සහ කාබන් මොනොක්සයිඩ් ඉහළ වායුගෝලයට මුසු වී දැන් දැන් වර්ෂාව මගින් පොළව මතුපිටට වැටෙමින් පවතින අතර, එය පහළ වායුගෝලයට ද එක් වී හමාරයි. චන්‍ද්‍රිකා ඡායාරූප මගින් සනාථ වන කාබන් දූවිලි වලාව මුළු බ්‍රසීලයත්, ආජන්ටිනාව සහ වෙනත් රටවල් කරා ද පැතිරෙමින් පවතිනවා. මෙය ලෝක වායුගෝලයට මුසුවන්නට සුවිසල් කාලයක් ගත වන්නේ නැහැ. මෙසේ පාලනයකින් තොරව ඇමසන් විනාශය සිදු වුවහොත් තවත් වසර විස්සකින් ඇමසන් වනාන්තරය අපට අහිමි වීමේ අවදානමක් ඇති බවට පරිසර විශේෂඥයින් අනාවැකි  පළකර තිබෙනවා.

මෙසේ පරිසරයට එකතුවන කාබන් ඩයොක්සයිඩ් සහ මොනොක්සයිඩ් ක්‍ෂණිකව ඉන් ඉවත් නොවන නිසා සමහරවිට සුළු ප්‍රමාණයක කාබන් ඩයොක්සයිඩ් සංයුතියේ ඉහළ යාමක් බලාපොරොත්තු විය හැකියි. එසේම මෙම ගින්න නිසා ඉහළ වායුගෝලයට යන කාබන් අංශු ඇන්ටාක්ටිකාවේ අයිස් තට්ටු මතට පතිත වීම නිසා එමගින් පරාවර්තනය වන ආලෝක ප්‍රමාණය අඩුවී අයිස් තට්ටු උණුසුම්වීම පවා සිදුවිය හැක. මේ නිසා ඇන්ටාක්ටිකාවේ අයිස් දියවීම ද සීඝ්‍රවීමේ අවදානමක් පවතී, දැනටමත් ලෝකයේ සමුද්‍ර ජලමට්ටම මිලිමීටර දශම ගණනකින් ඉහළට යමින් පවතින අතර, මේ දියවීම වේගවත් වුවහොත් නැවතිය නොහැකි චක්‍රයක් බවට මෙය පත්විය හැකියි. දැනටමත් බටහිර ඇන්ටාක්ටික් අයිස් තට්ටුව මානව ක්‍රියාකාරකම් නිසා දියවෙමින් පවතින බවට සාක්‍ෂි මගින් තහවුරු වී තිබෙනවා.

වැසි වනාන්තර ගිණිගැනීම ස්වභාවික මෙන්ම ඒවා නැවත වර්ධනය ද ස්වභාවික ය. සාමාන්‍යයෙන් වැඩුනු පැරණි වනාන්තරයක තිර කරන කාබන් ප්‍රමාණයට වඩා විශාල ප්‍රමාණයක් නව, වැඩෙමින් පවතින වනාන්තරයක තිර වනවා. ඒ ශාක වර්ධනයට අවශ්‍ය ශක්තිය, අමුද්‍රව්‍ය ඉක්මනින් තිර කිරීම නිසා. සමහරවිට මේ තත්ත්‍වය නිසා මේ වැඩි වූ කාබන් ප්‍රමාණය ඉක්මනින්ම වායුගෝලයෙන් අවශෝෂණය වී ඇමසන් වනාන්තරය නැවතත් කාබන් තිර කිරීමේ බැංකුවක් බවට පත් විය හැකියි. නමුත් වසරකට සිදුවන වන විනාශය යම් තරමකට හෝ නවතාලිය හැකි නම් මෙහි ආචරණ වැඩියෙන් ලබාගත හැකියි. කෙසේ නමුත්, අප සිදු කළ පරිසර විනාශයෙන් සහ දැනටමත් සිදු කරමින් පවතින විනාශයන් නිසා වනාන්තර ප්‍රමාණය අඩුවීම, කාබන් ඩයොක්සයිඩ් ප්‍රතිශතය ඉහළ යාම, ග්ලැසියර දියවීම, මුහුදු මට්ටම ඉහළ යාම, දැඩි ස්වභාවික විපත්, ආහාර හිඟයක්, ජල හිඟයක් ඇති වීම ආදිය විෂමාකාර චක්‍රයක් මෙන් අපටම බලපෑම් කරනු ඇත. පරිසරයට අනුවර්තනය විය හැකි වුවත්, මේ සිදුවන වෙනස්වීම් වලට අනුගත නොවිය හැකි සතුන් සදහටම පරිසරයෙන් තුරන් වී අන්තර්ජාලය බිත්තියක එල්ලී සිටින සතුන් පිරිසක් පමණක් වනු ඇත.

අපි… කුමක් කරමුද ?

2012 ඔක්තෝබර් 18: වර්තමානය වෙනුවෙන් අනාගතය බිලි දීම…….. මේවා ගෙවන්න වෙන්නෙ පොළියත් එක්කයි….

අප නිතරම උත්සාහ කරන්නේ පහසු ලාභදායී සහ වාසියක් ගෙනදෙන යමක් ඉටු කිරීමටය. වරෙක බිල් ගේට්ස් පැවසූවේ “මා කිසියම් අපහසු කාර්යයක් භාර දෙන්නේ කම්මැලිම පුද්ගලයා වෙතයි – ඒ ඔහු කෙසේ හෝ එය පසුවෙන් ඉටු කිරීමට මාර්ගයක් සොයා ගන්නා නිසාය” යනුවෙනි. කිසියම් දෙයක් සැළසුම් කිරීමේදී අප වර්තමානය පමණක් සළකා බැලුව හොත් අනාගතයේදී සිදු කළ යුතු වන සංශෝධන – එකතු කිරීම් වලට ඉඩ නොතිබෙනු ඇත. කොළඹ ගාල්ල මුහුදුබඩ මාර්ගය මෙතෙක් කළක් පුළුල් කළ නොහැකිව තිබුණේ එය සැලසුම් කිරීමේදී පාර පළල් කිරීමකට ඉඩ නොතබා ඉදි කිරීම නිසාය. එසේම මාර්ගයක් සැකසීමේදී එයට යටින් ඇදෙන ජලනල- දුරකථන රැහැන් ආදියට එක්කෝ ඉඩ තබා හෝ පසෙකින් ඒ රැහැන් ඇදීම නොකිරීම නිසා බොහෝ විට වරෙක දුරකථන සමාගම් වලින්ද තවත් වරෙක ජලසම්පාදන මණ්ඩලයෙන්ද පාර හාරනු අප බොහෝ දුරට දැකිය හැක. ඒ හරිහැටි සම්බන්ධීකරණයක් නොමැති නිසාවෙනි.

අපට මෑත අතීතයේදී වූ විදුලි බලශක්ති අර්බුධය හමුවේ ආණ්ඩුවේ පිහිටට පැමිණියේ චීනයයි. චීනයෙන් අඩු මිලට ලැබුණ ගල් අඟුරු බලාගාරය නිසා අනාගතයේ ඉතා අඩු මුදලට බලශක්තිය රටටම දිය හැකි බවට උදම් ඇනුවේ වර්තමාන විදුලිබල ඇමති ඉංජිනේරු පාඨලී චම්පික රණවකයි. ඒ අනුව අපේ පාරිභෝගිකයෝ ද අඩු මිලට විදුලිබලය ලැබෙන තෙක් දත-කට නියවා බලන් හිටි අයුරු අපට මතකය. ඒ සියල්ල දැන් දහවල් සිහින කරමින් තාප බලාගාරය බොහෝ විට අක්‍රීයව හෝ නඩත්තු කටයුතු සඳහා වසා දමා තිබුණි. කළෙකින් එසේ වූ බව අසන්නට නොලැබීමත් එක්තරා අන්දමක සහනයකි. බොහෝ විට චීනුන් ආධාර දෙන්නේ තමන්ට වාසියක් සැලසෙන ආකාරයටමය. ගිං ගඟ යෝජනා ක්‍රමයට ලැබුණ චීන ආධාර වලින් බොහොමයක් වැය වූයේ චීන ජාතිකයින්ගේ වේතනයන් සහ පහසුකම් සඳහා වේ. ඒ අනුව ආධාර වලින් වැඩි කොටසක් නැවතත් චීනය බලා ගිය විට අපට අවාසියක් සිදු විය හැක. (මේ පිළිබඳ ගිවිසුම පිළිබඳ තොරතුරු මා නොදන්නා නිසා අවාසියක් ඇත්තටම සිදු වී දැයි නොදනිමි). කෙළවරපිටියේ තාප බලාගාරයද එවැනි ආධාරයකි. තාප බලාගාරය ආධාර වශයෙන් ලැබුණද එයට අවශ්‍ය අමුද්‍රව්‍යය වන ගල් අඟුරු ආනයනය කළ යුතු වන්නේ චීනයෙනි. ඒ අනුව චීනයට අළුත් පාරිභෝගිකයෙකු ඇතිවේ. අපි චීනයට මුදල් ගෙවා ගල් අඟුරු ගනිමු. ප්‍රශ්නය එය නොවේ.

ප්‍රශ්නය වන්නේ මෙගා වොට් 300 ක් නිශ්පාදනය සඳහා වසරකට ගල් අඟුරු ටොන් 70,000 ක් දහනය  කිරීමයි. ගල් අඟුරු කියන්නෙ තනිකර කාබන්.. ඉතිං කාබන් ටොන් 70,000 ක් දහනය වෙනකොට එයින් වසරකට CO2 ටොන් කීයක් නිශ්පාදනය වෙනවද ? ගණන හදන්නෙ මෙහෙමයි..

ගල් අඟුරු ටොන් එකකින් CO2 ටොන් 2.86 ක් පිටවෙනවා. ඒක 70,000 න් වැඩි කළාම එන ගාන ටොන් 200,200 ක්.. ඒ කියන්නෙ ලංකාව බලශක්ති ජනනය සඳහා දහනය කරන ගල් අඟුරු ප්‍රමාණයෙන් පමණක් වායු ගෝලයට මුදා හරින CO2 ප්‍රමාණය ටොන් 200,200 ක්.. ලංකාවෙ ජනගහනය සමඟ සසඳත්දී මෙය එක පුද්ගලයෙකුට CO2 කිලෝ 9.53 ක් වුනත් සාපේක්‍ෂව සළකා බලන විට එකතුව ලොකු අගයක්. එපමණක් නොවෙයි, මේ නිසා පරිසරයට එකතු වන තාපයත් අධිකයි. ඉතින් අපි හැම දෙනාම අවුරුද්දකට CO2 කිලෝ 10 ක් පරිසරයට මුදා හරිනවා. මේ අන් ක්‍රම වලින් විදුලිය නිපදවීම, ප්‍රවාහණය, ශ්වසනය, දහනය ආදී දේ වලින් පරිසරයට එකතු වන CO2 ප්‍රමාණය ගණනය නොකර සිදු කළ ගණන් බැලීමක්.

ඉතින් මේ එකතු කරන CO2 ප්‍රමාණය නිසා සිදු වන හානි ගැන මම දිගින් දිගටම කියා තිබෙනවා… මේ අපි අපේ දරුවන්ගේ අනාගතයට කරන විනාශයක්.. අපට සුදුසු බලශක්ති ප්‍රභව මොනවා ද ? ලංකාව සමකය ආසන්නයේ තිබෙන රටක්. මේ නිසා ලංකාවට අවම වශයෙන් පැය 10 ක් වත් සූර්යාලෝකය පතිත වන අතර කාර්යක්‍ෂම ලෙස සැකසූ සූර්ය කෝෂයකින් සාමාන්‍යයෙන් පැය හයක් පමණ වත් සූර්ය බල ශක්තිය විදුලිය බවට හරවා ගන්නට හැකියි. එසේම රට වටා ඇති සාගරයේ සහ සුළං වල බල මහිමයෙන් සුළං ආධාරයෙන් ක්‍රියා කරන ටර්බයින සැකසීමෙන් විදුලිය නිපදවා ගැනීම කළ හැකියි. මෙසේ සැලසුම් කළ බලශක්ති ව්‍යාපෘති කිහිපයක් නුදුරු අනාගතයේදී ජනතා අයිතියට පැවරෙනවා. ඒ උතුරේ දූපත් ආශ්‍රිතව. එය ඉතාම හොඳ ප්‍රවණතාවයක්.

අපට කළ හැක්කේ මෙසේ සූර්ය ශක්තියත්, සුළං බලයත් උපයෝගී කරගෙන දීර්ඝ කාලීන ආයෝජන ලෙස නිවැසියන්ටම බලශක්තිය නිපදවා ප්‍රධාන ප්‍රවාහයට එකතු කරන අන්දමේ ක්‍රියාවලියක් සැකසීමයි. (Smart metering) එයින් විදුලි බිල අඩු වනවා පමණක් නොවෙයි, ලංකාවේ බලශක්ති ප්‍රවාහයට පුනර්ජනනීය බලශක්තිය එකතු වීමක් සිදු වෙනවා. මේ මොනවා කළත් විදුලි බල මණ්ඩලයේ සිදු වන මූල්‍ය නාස්තිය අවම නොකළහොත් මේ කිසි දෙයකින් වාසියක් ලැබෙන්නෙ නැහැ. කොහොම වුනත් වර්තමාන විදුලි බල හා බලශක්ති ඇමති තුමා විදුලි ඉංජිනේරු වරයෙක් වීම නිසාමත් ඔහු අන් අයට වඩා තරමක් වෙනස් ලෙස නව ප්‍රවණතා ගැන හිතන අයෙක් බව පෙනී යන නිසාත්, තරමක බලාපොරොත්තු තැබිය හැකියි..

නමුත් අපි අනාගතය ගැන සිතා පුනර්ජනනීය බලශක්තිය ගැන මීට වඩා දැඩි ලෙස ක්‍රියා කළ යුතුයි…

෴෴෴෴෴෴෴෴෴෴෴෴෴෴෴෴෴෴෴෴෴෴෴෴෴෴෴෴෴

ඇල්කෙමියාගේ රසායනාගාරය දැන් Blogger.com එකෙත් තියෙනවා.

2012 මැයි 03: ඇල්කෙමියාගේ රසායනාගාරය දැන් වැඩ…. මෙන්න පළමු ලිපිය.

ඇල්කෙමියාගේ රසායනාගාරය නැවත විවෘත කරන බවට ඔබට දුන් පොරොන්දුව ඒ අයුරින්ම ඉටු කරමින් Population Boom and the Future of Energy Crisis. යන මාතෘකාවෙන් ලියැවුන ලිපිය ඇල්කෙමියාගේ රසායනාගාරයේ පළ වී ඇත.

වැඩිදුර විස්තර සඳහා  මෙතැනින් බලන්න.

ලිපිය දිගු වැඩි වන නිසා කෙටි ලිපි කිහිපයකට කඩා ලියන්නට අදහස් කළෙමි.

ඉදිරියේදී තවත් ලිපි ලියැවේවි.

2012 අප්‍රේල් 26 : වැඩිවන ගෝලීය උණුසුම හමුවේ සිදුවන නොසිතූ වෙනස්කම් | 10 Surprising Results of Global Warming.

ෆොසිල ඉන්ධන දහනය සහ වැඩිවන ජනගහනය හමුවේ ගෝලීය උෂ්ණත්‍වය කෙමෙන් කෙමෙන් ඉහළ යන බව මා කළින් ලිපියෙනුත් පැවසුවා… මේ වැඩිවන ගෝලීය උණුසුම නිසා අපේ ලෝකයේ බොහෝ වෙනස්කම් වෙමින් පවතිනවා. සමහරක් මිනිසාට සුභදායක මෙන් පෙනුනත් ඒ දේවල් දිගුකාලීනව අහිතකරයි: මිනිසාටත් අනෙත් සත්ත්‍වයින්ටත්…. බලන්න… ඔබත් මේ ගැන සිතා බැලුවද කියලා.

10. වැඩිවන ලැව්ගිණි

ඇවිළුණු ගිණි දැල් නිවෙන්නෙ නෑ ලේසියෙන්

ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය ස්වභාවික ලැව්ගිණිවලට ලක්වන රටක්. නිරන්තරයෙන්ම කොතැනක හෝ ලැව්ගින්නක් ගැන පුවතක් අසන්නට පුළුවන්. ඒ භූමි ප්‍රමාණය වැඩි වීම වගේම අධික වියලි බව නිසා. මෑත දශකයේදී ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ ලැව්ගිණි ප්‍රමාණය ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. මේ නිසා අවට පරිසරය උණුසුම් වෙනවා සේම සිදුවන දේපල හානියද උපරිමයි. එක් අතකින් දැනට ඉතිරිව පවතින වනාන්තර විනාශ වෙන අතර අනෙක් පසින් උණුසුම වැඩි වීම, දහනයෙන් කාබන් ඩයොක්සයිඩි වැඩි වීම යන කරුණු නිසා ගෝලීය උණුසුම වැඩි වීමට උපකාරී වෙනවා. ගෝලීය උණුසුම වැඩි වීම නිසා ලැව්ගිණි වැඩි වෙනවා. මෙය චක්‍රයක් වශයෙන් ක්‍රියාත්මක වෙනවා.

09. නටබුන් වෙන නටබුන්.

නටබුන් වන නටබුන්

කල්ප කාලාන්තරයක් පුරාවට ලොව වටා තිබූ පෞරාණික වටිනාකමකින් යුත් විවිධාකාර නටබුන් විවිධ පරිසර තත්ත්‍වයනට ඔරොත්තු දෙමින් මෙතුවක් කල් පැවතුනා. නමුත් දැන් දැන් වැඩිවන ස්වභාවික විපත් නිසාත්, වායුගෝලයේ කාබන් ඩයොක්සයිඩ් වර්ෂා ජලයේ දිය වීම නිසා ඇතිවන අම්ල ගතිය වැඩි වීම නිසාත් ඒ නටබුන් ඉක්මනින් නටබුන් බවට පත් වෙන්නට පටන් අරගෙන තිබෙනවා. අම්ල වැසි ඇතිවෙන්නේ කාබන් ඩයොක්සයිඩ් ජලයේ දියවීම නිසාම නොවෙයි. රථවාහන දුම්වලින් පිටවන සල්ෆර් ඩයොක්සයිඩ් සහ නයිට්‍රජන් ඩයොක්සයිඩ් වර්ෂා ජලයේ දියවීම නිසා සල්ෆියුරික් අම්ලය සහ නයිට්‍රික් අම්ලය ද යම් ප්‍රමාණයක් නිපදවේ. මේ සියල්ල එකතු වී අම්ල වැසි ලෙස නටබුන් මතට පතිත වීමේදී ඒ නටබුන් ඛාදනය වී නටබුන් බවට පත්වේ (දිරා යයි.) මේ වෙනස වැඩි වශයෙන්ම දක්නට හැක්කේ කැල්සියම් කාබනේට් හෝ කිරිගරුඬ වලින් තැනූ එළිමහනේ ඇති පිළිම සහ ඇඹුම් වලය.

08. කඳු පන්තිවල වැඩීම.

යූරල් කඳු වැටිය උස ගිහින්...

සාමාන්‍ය ඇසට නොපෙනුනද, අයිස් තට්ටු වලින් වැසී ඇති කඳු පන්තිවල වැඩීමක් පසුගිය වසර සියය තුළදී දක්නට  ලැබී ඇත. අයිස් තට්ටු වලින් වැසී දැඩි පීඩනයකට හසු වී ඇති ගිරි ශිඛර ඒ අයිස් තට්ටු දියවී යාමේදී එම පීඩනයෙන් මිදීම නිසා පෘථිවියේ භූ තල අතර ක්‍රියාකාරීත්‍වයත් සමග කෙමෙන් කෙමෙන් ඉහළට එසවෙන බව සොයාගෙන ඇත. එමෙන්ම හිමාලය අඩවියේ ඇති අධික ජලවාශ්ප සාන්‍ද්‍රණය ඝණ වීම හේතුවෙන් ඒවායේ උසද ක්‍රමයෙන් වැඩි වන පව පෙනේ. මෙය සිදු වන්නේ කඳුමත හිම පතනය වැඩි වීම නිසාය. නමුත් ඉහත කී කරුණ වන්නේ කඳු පන්තිවල පාෂාණමය උස වැඩි වීමයි.

07. පණිවුඩ හුවමාරු සහ අනෙකුත් චන්‍ද්‍රිකාවල වේගය වැඩි වීම.

කාබන් ඩයොක්සයිඩ් නිසා චන්‍ද්‍රිකාවලටත් හෙමින් ගමනක් නෑ

කාබන් ඩයොක්සයිඩ් යමක් සිසිල් කරනවායැයි ඔබ මෙතෙක් අසා ඇත්ද ? කාබන් ඩයොක්සයිඩ් නිසා ඉහළ අහසේ වායු අණුවල ක්‍රියාකාරීත්‍වය වෙනස් වීම සිදු වේ. මෙය සිදු වන්නේ මෙසේය. වායුගෝලයේ පිටතම ස්ථරය ඉතා තුනී ස්ථරයකි. එසේ වුවද, වායු අණු චන්‍ද්‍රිකාවල ගැටී යම් ඝර්ෂණයක් ඇතිකරයි.මේ නිසා ඒවායේ වේගය අඩු වී කක්‍ෂ වලින් පිටතට ගමන් කරයි. මේ නිසා කළින් කලට ඉංජිනේරුවරුන් විසින් චන්‍ද්‍රිකාවල වේගය වැඩ් කර නැවත කක්‍ෂගත කරනු ලබයි. නමුත් වායුගෝලයේ කාබන් ඩයොක්සයිඩ් ප්‍රමාණය ඉහළ යයි. වායුගෝලයේ පහළ ස්ථරවල වූ කාබන් ඩයොක්සයිඩ් වායු අණු එකිනෙක ගැටීමේදී ශක්තිය තාපය වශයෙන් පිට වීමේදී අවකාශය උණුසුම් වේ. මේ නිසා ඉහළ වායු ගෝලය ප්‍රසාරණය වී වායු අණු ඈත් වේ. මෙසේ ඈත්වන වායු අණු අවට අවකාශය සිසිල් කරයි. වායු ගෝලයේ කාබන් ඩයොක්සයිඩ් ප්‍රමාණය වැඩි වනවිට මේ සිසිල්වීම වැඩි වී ඝර්ෂණය අඩු වේ. චන්‍ද්‍රිකා වේගයෙන් ගමන් කරයි.

06. වෙනස් වන්නෝ දිනන්නෝය.

පරිසරයට අනුවර්තනය වීම හෙවත් Environment එකට Adjust වීම

ගෝලීය උණුසුම වැඩි වන විට සිදුවන ප්‍රධානම දේ වසන්ත ඍතුව ඉක්මනින් උදා වීමයි. එනම් ගස් වල මල් හට ගැනීම, පළ හට ගැනීම ඉක්මන් වීමයි. සාමාන්‍ය රටාවකට හුරු වී ඇති සතුන් පැරණි ආකාරයටම ආහාර සොයා යෑමේදී සිදු වන්නේ කළින් මල පල හට ගැනීම නිසා ආහාර හිඟයකට මුහුණ පෑමට සිදු වීමයි. නමුත් නව කාලගුණ රටාවට හුරු වන සතුන් ස්වභාවික වරණයේදී ඉතිරි නොනැසී පවතී, මේ නිසා නව කාලගුණ රටාවට හුරු වන සතුන්ගේ ජාන ඇති පරම්පරාව ඉදිරියට රැකෙමින් පවතින අතර පැරණි තාලයට හැඩ ගැසුන පරම්පරාව වඳවී යයි.

05. හිම දියවීම

මිදුනු හිම දියවෙද්දි ගොඩක් රහස් එළියට එන්න පුළුවන්.

මිහිතලය උණුසුම් වීම නිසා සිදු වන්නේ ධ්‍රැවීය අයිස් දියවීම පමණක් යැයි කියා ඔබ සිතනවා නම් මෙන්න තවත් සිතන්න දෙයක්.  මේ ධ්‍රැවීය අයිස් තට්ටු යටින් ඇති මෘදු පස් ස්ථරයේ අධික කාබන් සංයෝග ප්‍රමාණයක් අඩංගුයි. මෙයට ඉංගිරිසියෙන් කියන්නේ Permafrost  කියායි. එනම් ස්ථිර වශයෙන්ම දිගු කාළයක් මිදීමකට ලක් වූ පස් ස්ථරයයි. ධ්‍රැවීය අයිස් දියවීමෙන් මේ ස්ථරය නිරාවරණය වෙනවා. මෙය දියවුනොත් පරිසරයට එකතු වන කාබන් ඩයොක්සයිඩ් සහ කාබන් සංයෝග ප්‍රමාණය අති විශාලයි. ඒ එක පැත්තක්. අනෙක් දේ වන්නේ පොළවේ අනෙක් ප්‍රදේශවල පවා ඉහළම ඇති සාමාන්‍ය පාෂාණ තට්ටුවට යටින් ඇති මෘදු පස් තට්ටුව දියවීම නිසා ඉහළම ඇති පස් තට්ටුව අවිධිමත් ලෙස හැකිලෙන්නට පටන් ගනී. මෙය පොළව මතුපිට ඇති ගොඩනැගිලි ගිලා බැසීම, මංමාවත් ගිලා බැසීම මෙන්ම ක්‍ෂණික ගිලා බැසීම් ආදිය ඇතිකිරීම සිදු කරයි. එසේම අයිස් යුගයේ ආදී ඈත යුගවල මියගිය මිනිසුන්/සතුන් ගේ සිරුරු මේ දියවීමේදී නිරාවරණය වන නිසා මේ ලෝකයෙන් තුරන් වී ගිය වසූරිය වැනි රෝගවල රෝග කාරක වෛරස නැවත සක්‍රීය වීමේ අවදානමක් ද ඇති වී ඇත.

04.  ධ්‍රැවීය විල් සිඳී යාම

විල් සිඳී යාම නිසා සිදුවන අහිතකර දෑ බොහෝයි.

උත්තරධ්‍රැවයේ පැවති විල් 125 ක් පසුගිය දශකය ඇතුලත සිඳී ගොස් ඇත්තේ නාන තටාකයක පතුලේ වූ ඇබයක් ගලවා දැමුවාක් මෙන් ජලය පොළවට උරා ගැනීමෙනි. මීට පෙර කරුණේ පැවසූ Permafrost ස්ථරය දියවී යාමේදී පසේ යටි ස්ථරය නිරාවරණය වී ජලය ඒ පස අතරින් ගලා ගොස් සිඳී යාමයි. මෙසේ විල් සිඳී යාමේදී ඒ හා බැඳුනු පරිසර පද්ධති සහ ජෛව පද්ධති සියල්ල අස්ථායී වී විනාශ වේ. මේ නිසා ධ්‍රැව ආසන්නයේ වූ ඉතා සාරවත් ජෛවීය පද්ධති බිඳ වැටේ. මෙය අහිතකර තත්ත්‍වයක්.

03. ආක්ටික් ධ්‍රැවයේ පිබිදීම.

පිබිදෙන ආක්ටික් ධ්‍රැවය

සාමාන්‍යයෙන් ආක්ටික් ධ්‍රැවය බොහෝ දුරට අයිස් තට්ටු වලින් වැසී පවතින කලාපයක්. නමුත් දැන් දැන් වැඩිවන ගෝලීය උණුසුම හමුවේ අයිස් දියවී යාම නිසා පස් තට්ටු මතු වීමට පටන් අරගෙන තිබෙනවා. මේ නිසා පසේ උණුසුම වැඩි වී සහ ජලයේ උණුසුම වැඩි වී නව පරිසර පද්ධති බිහි වීමට පටන් අරගෙන තිබෙනවා. මෙය එක අතකට සුභදායී දෙයක්. මක් නිසාද යත් පොළවේ වඩාත්ම පෝෂණය අතින් පොහොසත් මුහුදු ඇත්තේ ධ්‍රැවීය පෙදෙස් ආසන්නයේ. මේ නිසා  පෝෂණය අතින් සරු සාර වෙනවා. මසුන් වැඩිපුර ඇති වෙනවා. සාමාන්‍යයෙන් තල්මසුන් ආහාර සොයාගැනීම පිණිස සංක්‍රමණය වන්නේ ද මේ පෙදෙස් වලට. මෙහි වැඩෙන කුඩා ඉස්සන් වැනි මත්ස්‍ය විශේෂ වන Krill නම් සතුන් තල්මසුන්ගේ ප්‍රණීත ආහාරයක්.

02. කඳුවලට සංක්‍රමණය වන ආක්ටික් වාසී සතුන්.

කඳු නගින්නත් බෑ.. නොගිහිනුත් බෑ

පසුගිය ශතවර්ෂය පුරා සතුන්ගේ හැසිරීම සොයා බැලීමේදී විද්‍යාඥයන් දුටු දෙයක් වන්නේ ඒ සතුන් කඳු සහිත පෙදෙස් වලට සංක්‍රමණය වීමට රුචිකත්‍වයක් දක්වන බව. මෙයට ප්‍රධාන හේතු වී ඇත්තේ ජනාවාස වැඩි වීම සහ ගෝලීය උණුසුම් වීමයි. මේ අයුරින්ම ආක්ටික් පෙදෙස්වල ජීවත් වන සතුන් බොහොමයක් දැන් දැන් කඳු පෙදෙස් කරා සංක්‍රමණය වීමේ ප්‍රවණතාවක් දක්නට ලැබෙනවා ලු. හිම වලසුන්, හිම වෘකයන් සහ වෙනත් සතුන් මුහුදුබඩ පෙදෙස් වලින් ඈත් වන්නට පටන්ගෙන තිබෙන්නේ මේ හේතුව  නිසා බවයි ඔවුන් පවසන්නේ.

01. ආසාත්මිකතාවයන් ගේ අසාමාන්‍ය වැඩි වීම.

හා ච්... චිං....

පසුගිය දශකය පුරාවට බොහෝ දෙනෙකුගේ ආසාත්මිකතාවයන් ඉහළගොස් ඇතිබව සංඛ්‍යාලේඛණ වලින් සොයාගෙන තිබෙනවා. මෙම වැඩි වීමට පරිසර දූෂණය සහ වෙනස්වන ආහාර සහ ජීවන රටා බලපෑවද, පාරිසරික හේතු නිසා ඇතිවන ආසාත්මිකතාවයන්ට සම්පූර්ණයෙන් වගකිව යුත්තේ කාබන් ඩයොක්සයිඩ් වැඩි වීම සහ උෂ්ණත්‍වය වැඩි වීමයි. මේ කරුණු දෙක වැඩි වීමේදී වසන්ත ඍතුවේදී (Spring Season) ශාකවල මල් ඵල හට ගැනීම ඉක්මන් වනවා සේම හට ගන්නා මල් ඵල ප්‍රමාණය ද වැඩි වෙනවා. මේ නිසා වැඩිපුර පරාග වර්ග නිෂ්පාදනය වෙනවා. එලිමහනේ සිටීම නිසා ඇතිවන ආසාදන (Outdoor Allergies) වලට ප්‍රධාන හේතුව වන්නේ මේ පරාග සහ තණකොළ ආදී දේ. මෙසේ මේවා වැඩි වන්න වැඩි වන්න ආසාත්මිකතාවයන් ඇතිවනවා වැඩියි. වසන්ත සමයේ මුල්කාලයේ වැඩිපුර පරාග නිපදවීම සිදු වන විට ආසාත්මිකතාවයන් පවතින කාලපරිච්ඡේදය වැඩි වෙනවා.

වෙනස්වන කාබන් ඩයොක්සයිඩ් ප්‍රමාණය සහ වැඩිවන ගෝලීය උෂ්ණත්‍වය හමුවේ සිදුවන අසාමාන්‍ය වෙනස්කම් දහයක් තමයි මේ… සමහරවිට අපට මේවා නොදැනෙන්න පුළුවන්. නමුත් ඇත්ත නම් මේ කරුණු සමග ලෝකය වෙනස්වන බවයි. හොඳ පැත්තට වෙනස් වනවාද නරක පැත්ත වෙනස් වනවාද යන්න ඉදිරි කාලයේදී අපට බලාගන්න පුළුවන් වේවි.